Επικίνδυνες ισορροπίες στη Μέση Ανατολή

Επιασε τόπο «προσωρινά» το τελεσίγραφο Μπάιντεν σε Νετανιάχου για την ανάγκη λήψης χειροπιαστών μέτρων μπροστά στην ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα την ώρα που παραμένουν μετέωρες οι ισορροπίες της πολυμέτωπης σύγκρουσης που βρίσκεται σε εξέλιξη στη Μέση Ανατολή, με ορατό τον κίνδυνο περαιτέρω διάχυσης. Το ισραηλινό χτύπημα στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό αλλά και η δολοφονία ξένων εργαζομένων που μετέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα δημιουργούν έναν ευρύτερο προβληματισμό για το κατά πόσο η εύφλεκτη κατάσταση που διαμορφώνεται μπορεί να ενεργοποιήσει νέες εστίες, θέτοντας ταυτοχρόνως τις παγκόσμιες ηγεσίες έναντι νέων προκλήσεων και επιλογών. Ο τρόπος με τον οποίο το Ισραήλ επιλέγει τους στόχους του, η χρήση τεχνητής νοημοσύνης και το «συμβαίνει στον πόλεμο» του ισραηλινού πρωθυπουργού για το «τεράστιο λάθος» του πλήγματος στην αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας προετοιμάζουν για μία ακόμα πιο δύσκολη επόμενη ημέρα.

Η κυβέρνηση του Ισραήλ ανακοίνωσε ότι ενέκρινε να γίνονται «προσωρινά» παραδόσεις ανθρωπιστικής βοήθειας στην πολιορκημένη Λωρίδα της Γάζας, όπου ο πληθυσμός αντιμετωπίζει κίνδυνο λιμού. Προηγήθηκε τηλεφωνική επικοινωνία του αμερικανού προέδρου Μπάιντεν με τον ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου, στην οποία η Ουάσιγκτον άφησε για πρώτη φορά ανοιχτό το ενδεχόμενο να θέσει όρους για τη συνέχιση της αμερικανικής βοήθειας στο Ισραήλ.

Επίσης, με μια ιστορική απόφαση, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ ζητεί να ανασταλούν οι πωλήσεις όπλων στο Ισραήλ, το οποίο και καλεί να λογοδοτήσει για ενδεχόμενα εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στον παλαιστινιακό θύλακο. Για το πλήγμα στην αυτοκινητοπομπή των εθελοντών, οι διεθνείς καταδικαστικές αντιδράσεις ήρθαν ταχύτατα, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ να δηλώνει «αγανακτισμένος και συντετριμμένος» και να κατηγορεί το Ισραήλ ότι δεν έκανε αρκετά για να προστατεύσει τους «εργαζομένους στον τομέα της ανθρωπιστικής αρωγής που προσπαθούν να προσφέρουν βοήθεια στους αμάχους οι οποίοι τη χρειάζονται απεγνωσμένα». Ο Μπάιντεν ζήτησε «ταχεία» έρευνα για την απόδοση ευθυνών γι’ αυτό που είπε ότι δεν ήταν ένα «μεμονωμένο περιστατικό».

Μετά την άνευ προηγουμένου επίθεση του στρατιωτικού βραχίονα της Χαμάς εναντίον νότιων τομέων της ισραηλινής επικράτειας την 7η Οκτωβρίου, ο Τζο Μπάιντεν προσέφερε ανεπιφύλακτη υποστήριξη στις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ στον μικροσκοπικό παλαιστινιακό θύλακο. Τώρα όμως ο γηραιός (81 ετών) Δημοκρατικός πολιτικός, που θα διεκδικήσει την επανεκλογή του την 5η Νοεμβρίου, δέχεται ολοένα μεγαλύτερη πίεση στις ΗΠΑ να αντιδράσει στην ανθρωπιστική καταστροφή που εκτυλίσσεται στη Λωρίδα της Γάζας.

Την Πέμπτη, ο Λευκός Οίκος κάλεσε το Ισραήλ να θέσει «γρήγορα» σε εφαρμογή τα μέτρα για την αύξηση των παραδόσεων ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας που υποσχέθηκε ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, μερικές ώρες μετά τη συνδιάλεξή του με τον Τζο Μπάιντεν.

Την ίδια ώρα, διάχυτος είναι ο προβληματισμός για τη μορφή που μπορεί να λάβουν τυχόν αντίποινα του Ιράν μετά την αεροπορική επιδρομή της Δευτέρας στο προξενείο του στη Δαμασκό, που ευρέως αποδίδεται στο Ισραήλ. Μεταξύ των νεκρών ήταν ο στρατηγός Μοχάμεντ Ρέζα Ζαχέντι, σημαντική φυσιογνωμία της δύναμης Αλ Κουντς, του υπερπόντιου κλάδου της επίλεκτης μονάδας των Φρουρών της Επανάστασης.

Κάποιοι θεωρούν ότι το Ιράν δεν είναι σε θέση να επιχειρήσει μια μεγάλη σύγκρουση με το Ισραήλ, δεδομένων των στρατιωτικών του δυνατοτήτων και της οικονομικής και πολιτικής του κατάστασης. Ωστόσο βλέπουν «αναγκαία» μια απάντηση για εγχώρια κατανάλωση και προστασία της φήμης του μεταξύ των περιφερειακών συμμάχων του. Αλλοι φοβούνται έμμεσα πλήγματα μέσω και των ένοπλων οργανώσεων που συνεργάζονται με την Τεχεράνη. Η επιλογή της «στρατηγικής αναμονής» αντιμετωπίζεται επίσης ως ενδεχόμενο ίσως και για την οργάνωση μιας μελετημένης αντίδρασης.

Οπως επισημαίνει αναλυτής του Foreign Policy, η αεροπορική επιδρομή είναι το πιο πρόσφατο δείγμα μιας ευρύτερης ισραηλινής εκστρατείας να στοχεύσει ανώτατους ιρανούς διοικητές και ηγετικά στελέχη μαχητών του Ιράν, συμπεριλαμβανομένων της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και της Χαμάς στη Γάζα. Αλλά αυτό το χτύπημα είναι διαφορετικό για δύο βασικούς λόγους, που και οι δύο δείχνουν προς ένα νέο κύμα πιθανής βίας και αιματοχυσίας σε ολόκληρη την περιοχή, είτε από το Ιράν απευθείας είτε μέσω των βαριά οπλισμένων δυνάμεων πληρεξουσίων του. Ο πρώτος έχει να κάνει με το ποιος στοχοποιήθηκε κι ο δεύτερος με το πού έγινε το πλήγμα. Τώρα ακόμη και η πιθανότητα κάποιου «εσφαλμένου υπολογισμού» είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι ήταν χθες.