Από τα θρανία στη διακίνηση

Το περασμένο Σάββατο (27/4) στην κορυφή της ειδησεογραφικής ατζέντας βρέθηκε η υπόθεση του καρτέλ ναρκωτικών με έδρα ένα σχολείο στην Πάτρα. Μία ημέρα μετά, την Κυριακή (28/4), εξαρθρώθηκε σπείρα ανηλίκων και νεαρών που διακινούσε ναρκωτικά σε Ψυχικό, Παπάγου και Χαλάνδρι. Μάλιστα, η ανήλικη, που κατήγγειλε τη δράση των ναρκεμπόρων, ήταν φίλη της 16χρονης Μαρκέλλας που είχε αφήσει την τελευταία της πνοή από υπερβολική δόση τον περασμένο χρόνο στον Βύρωνα. Το πλέον σοκαριστικό στην υπόθεση της Πάτρας είναι το γεγονός ότι μέλη της σπείρας ήταν παιδιά ηλικίας από 13 έως και 16 ετών.

Μιλώντας στα «ΝΕΑ», ο δικηγόρος του 13χρονου εμπλεκομένου, Σωτήρης Βαβαρούτας, περιγράφει πώς ο ανήλικος βρέθηκε στα μονοπάτια των ουσιών: «Το Λύκειο και το Γυμνάσιο της περιοχής του συστεγάζονται. Το παιδί αρχικά ξεκίνησε να κάνει παρέα με τον 15χρονο και τους 16χρονους που εμπλέκονται στην υπόθεση. Αυτοί έπειτα τον γνώρισαν στους ενηλίκους εκτός σχολείου που κατεύθυναν τα πράγματα και σταδιακά τον έθισαν και τον έκαναν διακινητή. Ενα παιδί στην ηλικία του και «μάγκας» θέλει να το παίξει και το γεγονός ότι μπορεί να είχε 10 με 20 ευρώ χαρτζιλίκι τον παρακινούσε».

Ο ίδιος καταγγέλλει, παράλληλα, την αδιαφορία του σχολείου, σημειώνοντας ότι «από τη μία έχουμε τις οικογένειες που είτε είναι διαλυμένες είτε οι γονείς δουλεύουν όλη μέρα και από την άλλη έχουμε ένα σχολείο το οποίο δεν ενδιαφέρεται για το παραμικρό. Είναι απαράδεκτο να υπάρχει γραμμένο στους τοίχους ότι το γραμμάριο κοστίζει 13 ευρώ και να μην ασχολείται κανείς». «Και αυτή η υπόθεση αποδεικνύει πως η παραβατικότητα των νέων αποτελεί κοινωνικό ζήτημα» συνεχίζει ο έμπειρος νομικός.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ., ο αριθμός των ανήλικων δραστών σε υποθέσεις με εξαρτησιογόνες ουσίες αυξήθηκε από 503 το 2022 σε 753 το 2023. Στο πλαίσιο αυτό η κυβέρνηση έχει προχωρήσει στην υιοθέτηση δέσμης μέτρων που μένει να φανεί αν θα επιφέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Οι ειδικοί, ωστόσο, επισημαίνουν ότι οι αποφάσεις έχουν ως άξονα την καταστολή και όχι την πρόληψη.

Κοινωνική παθολογία. Το βασικό ερώτημα που προκύπτει λοιπόν είναι ένα: Τις πταίει; Για ποιους λόγους οι νέοι καταφεύγουν στη χρήση και διακίνηση ναρκωτικών; Ποιος ευθύνεται;

«Η βία – προέκταση της οποίας είναι η διακίνηση και η χρήση ναρκωτικών – που βλέπουμε να βγαίνει στην επιφάνεια και να εκδηλώνεται στον «χώρο» των εφήβων αντανακλά εκείνη που διαπερνά κάθε ίνα αυτής της κοινωνίας σε όλα τα επίπεδα. Βία, ναρκωτικά, συμμορίες είναι φαινόμενα κοινωνικής παθολογίας» εξηγεί η Κατερίνα Μάτσα, ψυχίατρος και πρώην διευθύντρια της Μονάδας Απεξάρτησης 18 ΑΝΩ του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αθηνών.

Από την πλευρά του, ο Γεράσιμος Παπαναστασάτος, κοινωνιολόγος-εγκληματολόγος και επικεφαλής του Τομέα Ερευνας του ΚΕΘΕΑ, εκτιμά πως η ανασφάλεια που χαρακτηρίζει πλέον την καθημερινότητα των πολιτών αυξάνει την ένταση τέτοιων φαινομένων: «Ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνεται θεσμικά η καθημερινότητα του σύγχρονου πολίτη, από την πόλη μέχρι την περιφέρεια, χαρακτηρίζεται από μεγάλη ανασφάλεια, που με τη σειρά της διαμορφώνει βία, που ο πιο ευάλωτος θα την εκφράσει κάποια στιγμή. Τα παιδιά είναι τα πιο ευάλωτα, καθώς βιώνουν τη βία της ουσιαστικής απουσίας των γονιών που από μικρά τα παρατούν μπροστά σε ένα τάμπλετ». Στο ίδιο πνεύμα, η Κατερίνα Μάτσα επισημαίνει ότι «οι γονείς δεν έχουν μάθει να διαθέτουν χρόνο στα παιδιά. Δεν υπάρχει ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία ούτε μέσα ούτε έξω από την οικογένεια. Ετσι, οι έφηβοι δεν υπολογίζουν ούτε τη δική τους ζωή ούτε του «άλλου»».

Η πληροφορία. Ο επικεφαλής του Τομέα Ερευνας του ΚΕΘΕΑ επισημαίνει παράλληλα πως αποτελεί μύθο το γεγονός ότι οι έφηβοι έρχονται σε επαφή με τα ναρκωτικά σε ολοένα και μικρότερες ηλικίες. «Αυτό που συμβαίνει είναι ότι εκτίθενται πιο εύκολα στην πληροφορία με τα ναρκωτικά. Και η πληροφορία είναι αυτή που θα κάνει τον νέο να ψάξει για ουσίες. Δεν θα τον προσεγγίσει κάποιος. Δεν υπάρχουν μπαμπούλες» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Τέλος, η Κατερίνα Μάτσα επιρρίπτει ευθύνες και στην Πολιτεία, κάνοντας αναφορά στο προτεινόμενο σχέδιο του υπουργείου Υγείας με τίτλο «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης», χαρακτηρίζοντάς το απαράδεκτο. «Η επίσημη θέση που υπάρχει και εκφράζεται πάρα πολύ καθαρά στο νομοσχέδιο είναι ότι η εξάρτηση από τα ναρκωτικά αποτελεί μια χρόνια ανίατη νόσο του εγκεφάλου. Θεωρούν, δηλαδή, τα παιδιά άρρωστα και καταδικασμένα. Απόδειξη αποτελεί το γεγονός ότι στο σχέδιο δεν υπάρχει καμία αναφορά στην πρόληψη. Τα παιδιά που έχουν χαθεί στις ουσίες πρέπει να τα βοηθήσει ένας ειδικός (ψυχοθεραπευτής) να καταλάβουν γιατί το έκαναν και να προχωρήσουν στις εσωτερικές αλλαγές ώστε να επανέλθουν στην κοινωνία και να λειτουργήσουν ισότιμα. Η κυβέρνηση όμως πολεμάει τους εξαρτημένους και όχι την εξάρτηση» καταλήγει.