Το νήμα που συνδέει όλα τα πολεμικά μέτωπα

Τι σχέση μπορεί να έχουν οι πολεμικές συγκρούσεις και οι γεωπολιτικές εντάσεις στην Ουκρανία, στη Μέση Ανατολή και στον Ειρηνικό; Θεωρητικά μικρή ή και καμία, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς, μια και οι πρωταγωνιστές είναι φαινομενικά διαφορετικοί: Η Ρωσία με την Ουκρανία στο πρώτο, το Ισραήλ με το Ιράν στο δεύτερο και η Κίνα με την Ταϊβάν, καθώς και η Βόρεια με τη Νότια Κορέα στο τρίτο. Μήπως, όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά και τελικά οι πραγματικοί αντίπαλοι είναι ίδιοι και στις τρεις περιπτώσεις – κάτι που, με τη σειρά του, αυξάνει κατακόρυφα τον κίνδυνο να ξεσπάσει ένας παγκοσμίων διαστάσεων πόλεμος;

Ο Τζο Μπάιντεν, στο άρθρο του στη Wall Street Journal που είχε σκοπό να πείσει το Κογκρέσο να εγκρίνει το νέο πακέτο βοήθειας για το Κίεβο και το Ισραήλ – με την… υποσημείωση ότι «δεν είναι ώρα να εγκαταλείψουμε τους φίλους μας» – δεν έκρυψε ότι αντιμετωπίζει τις εξελίξεις στα παραπάνω μέτωπα περίπου ως συγκοινωνούντα δοχεία. «Ο Βλαντίμιρ Πούτιν εντείνει τις επιθέσεις του με τη βοήθεια των φίλων του. Η Κίνα εφοδιάζει τη Ρωσία με μικροεπεξεργαστές και άλλου είδους προϊόντα που είναι κρίσιμα για την αμυντική της βιομηχανία. Το Ιράν στέλνει εκατοντάδες drones, ενώ η Βόρεια Κορέα της δίνει πυροβολικό και βαλλιστικούς πυραύλους (…) Το δε Ιράν, μετά από χρόνια στήριξης προς τη Χεζμπολάχ, τη Χαμάς και άλλους αντιπροσώπους του στις επιθέσεις τους κατά του Ισραήλ, εξαπέλυσε το ίδιο μια απευθείας επίθεση» έγραψε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος των ΗΠΑ.

Δεν είναι, φυσικά, μόνο ο ίδιος που κάνει τη συγκεκριμένη διαπίστωση. Σε ανάλυση που δημοσιεύτηκε αυτή την εβδομάδα στην ισπανική «El Pais», για του λόγου το αληθές, ο τίτλος είναι ενδεικτικός της ανησυχίας που επικρατεί, κάνοντας λόγο για τον «εφιάλτη της σύνδεσης των πολεμικών μετώπων στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή και στην Ασία-Ειρηνικό». Οπως δε τονίζει ο συντάκτης, «τα λιγότερο ή περισσότερο ορατά νήματα που συνδέουν αυτές τις υποθέσεις περιπλέκουν περαιτέρω την κατάσταση».

Η προσπάθεια για μια πιο προσεκτική «ανάγνωση» όσων συμβαίνουν μάλλον ενισχύει τις παραπάνω εκτιμήσεις και ανησυχίες. Οπως επίσης σημειώνει η ανάλυση της «El Pais», ο χάρτης των ισχυρών παγκόσμιων παικτών προσφέρει μια καθαρή οπτική του τι συμβαίνει. Ετσι, «από τη μια, υπάρχει ο ολοένα πιο στενός συντονισμός των ασιατικών δυνάμεων: Κίνα, Ρωσία, Ιράν και Βόρεια Κορέα (…) Από την άλλη, γύρω από τα αλληλοσυνδεδεμένα ασιατικά καθεστώτα υπάρχουν οι συμμαχίες των δημοκρατικών δυνάμεων, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να συνδέουν την ευρωπαϊκή πλευρά με εκείνη της Ασίας και του Ειρηνικού, που περιλαμβάνει χώρες όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Αυστραλία».

Σε αυτό το φόντο, δεν χρειάζεται να είναι κανείς βαθύς γνώστης των διεθνών γεωπολιτικών δεδομένων και συσχετισμών για να αντιληφθεί τι συμβαίνει στην πραγματικότητα. Ούτε για να ανακαλέσει, συνειρμικά, στη μνήμη του τη θεωρία του «Αξονα του Κακού» την οποία είχε εισαγάγει ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος με την «Ομιλία προς το Εθνος» που εκφώνησε στις αρχές του 2002, στον απόηχο των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου – η οποία, όπως είναι γνωστό, αποτέλεσε τον «καμβά» για τις μετέπειτα εισβολές στο Αφγανιστάν και το Ιράκ.

Σήμερα, βεβαίως, ο «Αξονας» έχει διευρυνθεί, έστω και αν αυτό δεν έχει αποτυπωθεί επισήμως. Η Δύση (ή, έστω, μεγάλο μέρος της) συγκαταλέγει πλέον σε αυτόν τόσο τη Ρωσία όσο και την Κίνα – μαζί με διάφορες διάσπαρτες οργανώσεις, όπως η Χεζμπολάχ, η Χαμάς, οι Χούθι και, για ορισμένους τουλάχιστον, οι κουρδικές που δρουν στα βόρεια τμήματα της Συρίας και του Ιράκ, δύο χωρών με ισχυρότατη παρουσία και επιρροή τόσο της Τεχεράνης όσο και της Μόσχας.

Η αλήθεια είναι ότι τα στρατόπεδα δεν έχουν ακόμη διαμορφωθεί πλήρως, ενώ οι αντιθέσεις στα δύο μπλοκ που περιγράφηκαν είναι υπαρκτές και, ενίοτε, έντονες. Αργά ή γρήγορα, όμως, όλοι θα αναγκαστούν να επιλέξουν πλευρά, ακόμη και όσοι σήμερα ταλαντεύονται διαρκώς ή προσπαθούν να μείνουν κάπου στη μέση, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Σαουδική Αραβία, αλλά και την Ινδία.