Τα ΒΙΠΕΡ της νιότης μας

Τα ΒΙΠΕΡ ήταν μια υπερφιλόδοξη όσο και ρηξικέλευθη πρόταση στον χώρο του βιβλίου, πρωτοβουλία του πανίσχυρου τότε εκδοτικού οργανισμού ΠΑΠΥΡΟΣ της οικογένειας Πουρνάρα. Εμφανίστηκαν το 1970, την ίδια λίγο πολύ εποχή όπου άρχιζε και το λεγόμενο εκδοτικό μπουμ, απόρροια εν πολλοίς της άρσης της προληπτικής λογοκρισίας από τη χούντα στα τέλη του 1969. Η περίοδος 1967-70 ήταν για το βιβλίο μια πραγματική μαύρη τρύπα, αφού και οι περισσότεροι Ελληνες λογοτέχνες είχαν πάρει την απόφαση να μη δημοσιεύουν υπό το υφιστάμενο καθεστώς (απόφαση που επικρίθηκε αργότερα από αρκετούς, και άλλωστε σχετικά σύντομα αναιρέθηκε), αλλά και μια σειρά εκδοτικοί οίκοι της προδικτατορικής περιόδου είχαν οδηγηθεί σε επίσημη ή εκ των πραγμάτων αναστολή της λειτουργίας τους. Αποτέλεσμα αυτού του συνδυασμού παραγόντων ήταν η βιβλιοπαραγωγή να είναι υποτυπώδης και το πεδίο για νέα εκδοτικά εγχειρήματα ανοιχτό. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι την ίδια εκείνη χρονιά, το 1970, εμφανίστηκαν και τα εμβληματικά «18 Κείμενα», βιβλίο-σταθμός για τα δεδομένα της εποχής, και ειδικότερα για τις εκδόσεις με αντιδικτατορική  στόχευση.

Εκεί κάπου, σε αυτό το κλίμα και σε αυτά τα συμφραζόμενα, εμφανίστηκαν τα ΒΙΠΕΡ, βιβλία μικρού σχήματος (κυριολεκτικά «τσέπης»), με πολύ χαμηλή τιμή και με την πιο ποικίλη δυνατή θεματολογία, βιβλία που να μην πωλούνται στα βιβλιοπωλεία αλλά στα περίπτερα (ΒΙΠΕΡ=ΒΙβλίο ΠΕΡιπτέρου), φτάνοντας έτσι και στην τελευταία γωνιά της Ελλάδας. Μάλιστα, αν θυμάμαι καλά, κυκλοφορούσαν τρία ΒΙΠΕΡ την εβδομάδα, ένα την Πέμπτη, ένα την Παρασκευή και ένα το Σάββατο. Κλειδί, βέβαια, για την επιτυχία τους η απόλυτα προσιτή τιμή: 14 δραχμές για τα «κανονικά», δηλαδή 200 περίπου σελίδες (για την ακρίβεια 192 σελίδες, 12 τυπογραφικά), συν 1 δραχμή για κάθε επιπλέον δεκαεξασέλιδο. Οσο για τα πιο εκτενή, ενδεικτικά η Ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου του Ρεϊμόν Καρτιέ είχε κυκλοφορήσει σε 8 και η Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος του Μαρκεζίνη σε 12 τομίδια. Για να δώσω μια αίσθηση τι σήμαιναν 14 δραχμές το 1970, την ίδια εποχή ένα εισιτήριο κινηματογράφου κόστιζε 18 δραχμές, τα «ΝΕΑ» και οι άλλες εφημερίδες κόστιζαν 1,5 δραχμή, ένα πακέτο τσιγάρα Καρέλια φίλτρο περίπου 10 δραχμές. Εννοείται βέβαια πως η τόσο χαμηλή τιμή ήταν εφικτή αφενός λόγω του πολύ μεγάλου τιράζ (μόνον έτσι μπορούν να σταθούν τέτοιου είδους πρωτοβουλίες) και αφετέρου λόγω της κάθε άλλο παρά πολυτελούς έκδοσης, ως προς το χαρτί (ένα λίγο κιτρινικάρικο ήταν), τη βιβλιοδεσία, κ.λπ.

Η επιτυχία του εγχειρήματος ήταν άμεση και καταιγιστική. Σχεδόν κάθε βιβλίο που εμφανιζόταν στα περίπτερα, γινόταν ανάρπαστο. Οχι μόνο τα αστυνομικά και τα κατασκοπικά, αλλά και η λογοτεχνία, ελληνική και ξένη.

Είναι πολλά, όμως, αυτά που αξίζει να ειπωθούν για την «επανάσταση» των ΒΙΠΕΡ. Ως εκ τούτου, θα επανέλθω.

Επιδόρπιο

Συχνά ακούμε να γίνεται λόγος για τους Αττικούς Ρήτορες, ένα είδος «κανόνα» τον οποίο πιθανότατα συνέταξαν φιλόλογοι στην Αλεξάνδρεια της ελληνιστικής περιόδου. Ποιοι ήταν, όμως, οι ρήτορες; Εχουμε λοιπόν και λέμε, αλφαβητικά: Αισχίνης, Ανδοκίδης, Αντιφών, Δείναρχος, Δημοσθένης, Ισαίος, Ισοκράτης, Λυκούργος, Λυσίας, Υπερείδης.