- Advertisement -
Τι οφείλουμε στη Δημοκρατία; Η απάντηση είναι συνεργατική και προκύπτει από την πλατφόρμα-εγκατάσταση «What we owe to Democracy / Τι οφείλουμε στη Δημοκρατία» που ενορχηστρώνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά Νίκος Διαμαντής στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Ο σκηνοθέτης καλεί καλλιτέχνες διαφορετικών πεδίων να δημιουργήσουν έργα με θέμα τη Δημοκρατία εστιάζοντας στο τρίπτυχο: Υγεία – Γλώσσα – Τροφή. Μέρος της εγκατάστασης αποτελεί και η διαδραστική περφόρμανς «CENSORED» της Χριστίνας Μήτρεντσε στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας για την οποία η εικαστικός εξηγεί τον πρωταγωνιστικό ρόλο των βιβλίων στο πολύχρονο εν εξελίξει έργο της:
«Μέσα από μία καλλιτεχνική πρακτική με τίτλο Add to My Library #ATML (2009), (Πρόσθεσε στη Βιβλιοθήκη μου) και με την #BDF Bibliographic Data Flow (Βιβλιογραφική Ροή Δεδομένων), ζητώ από ανθρώπους κυρίως από τον χώρο των τεχνών και της διανόησης να προτείνουν τα αγαπημένα τους βιβλία για τη συγκρότηση μίας βάσης δεδομένων, ενέργεια που μεταξύ άλλων τονίζει την ανθρώπινη εμπλοκή πίσω από τις ψηφιακές πλατφόρμες-βιβλιοθήκες. Από το #ΒDF προκύπτει μία “ανοιχτή”, λειτουργική μετα-βιβλιοθήκη (επιτέλεση Meta-Library, 2012) ως μία διαδραστική γλυπτική εγκατάσταση (με το σχήμα του εμβλήματός μου) που χτίζεται από τα βιβλία-επιλογές των διεθνών συμμετεχόντων και μεταφορικά οργανώνει τη γνώση εκτός θεσμών. Αυτό έχει προσελκύσει πάνω από 3.000 πολίτες του κόσμου, με στόχο να συνεισφέρει σε κριτικό/γόνιμο διάλογο με τις διεθνείς γεωγραφικές κοινότητες».
«Fahrenheit 451»
Σύμφωνα με τον επιμελητή του «CENSORED» Νίκο Π. Παΐσιο η δράση/περφόρμανς προσκαλεί τους χρήστες να εισέλθουν στον ψυχοφυσικό χώρο της βιβλιοθήκης και η τελική «καταστροφή» των βιβλίων παραπέμπει στο Fahrenheit 451 (θερμοκρασία καύσης του χαρτιού και καταστροφής της γνώσης, θέμα του ομώνυμου βιβλίου του Ray Bradbury από όπου εμπνεύστηκε στα 1966 ο Φρανσουά Τριφό την ομότιτλη ταινία), στη βία, στα μέσα ενημέρωσης και στην περιβαλλοντική καταστροφή. Η συγκέντρωση των κατεστραμμένων βιβλίων, με τον τρόπο της Χριστίνας Μήτρεντσε, μας προτρέπει στην ανάκτηση της απουσίας τους. Η ίδια προσθέτει ότι «τα απαγορευμένα βιβλία στην εγκατάσταση-επιτέλεση “CENSORED” έχουν επιλεγεί από τέσσερις βιβλιοθήκες που θέλανε να συμμετάσχουν και να συνεισφέρουν. Τα βιβλία είναι δανεισμένα από τους φορείς Ιδρυμα Λασκαρίδη, ΜΙΕΤ/ΕΛΙΑ, Αμερικανικό Κολλέγιο Ψυχικού και Δημοτική Βιβλιοθήκη Πειραιά, δηλαδή το ιδεατό σύνολο των ανθρώπινων γνώσεων, μαζί με τα εργαλεία αποθήκευσης και πρόσβασης σε αυτές τις γνώσεις, και συγκρούονται εννοιολογικά για να σχηματίσουν μια νέα εμπειρία ανάγνωσης. Είναι περισσότερα από 50 βιβλία, που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές κουλτούρες και χώρες. Επίσης οι θεατές είναι ευπρόσδεκτοι να επιλέξουν και να προσθέσουν τα δικά τους απαγορευμένα βιβλία κατά τη διάρκεια της επιτέλεσης».
Θα μπορούσε λοιπόν η λογοκρισία να λειτουργήσει αντίστροφα και να προωθήσει τη φιλαναγνωσία και τη βιβλιοφιλία; «Οποιαδήποτε προσπάθεια διαγραφής, απαγόρευσης, ακύρωσης, εκκαθάρισης, αφαίρεσης, κατάργησης ιδεών ή οπτικού υλικού συχνά δεν οδηγεί σε τίποτα περισσότερο από τη διάδοσή τους, επειδή οι άνθρωποι είναι εκ φύσεως περίεργοι να γνωρίσουν το απαγορευμένο.
Από τα αρχαία χρόνια οι διάφορες παράξενες και ανατρεπτικές ιδέες διώκονταν από το εκάστοτε κατεστημένο. Κι όταν αυτές οι ιδέες ή σκέψεις καταγράφονταν σε παπύρους, περγαμηνές και βιβλία τότε, αν δεν τα έκαιγαν και δεν τα κατέστρεφαν, απαγόρευαν την ανάγνωσή τους και τιμωρούσαν όποιον παράκουγε τις εντολές. Τέτοια βιβλία, απαγορευμένα για τον πολύ κόσμο, υπήρχαν και είναι εκατοντάδες. Και είναι απαγορευμένα επειδή προσφέρουν μια νέα ρηξικέλευθη ιδέα, εικόνα ή αντίληψη των πραγμάτων, η οποία σπάζει τα καθιερωμένα ταμπού της κοινωνίας και έρχεται σε αντίθεση με την επικρατούσα άποψη.
Σχέσεις εξουσίας
Ποιοι ήταν εκείνοι που δεν ήθελαν με κανέναν τρόπο να κυκλοφορήσουν και κρατούν τη γνώση «κλειδωμένη» και «μυστική»… Ποιο άτομο καθορίζει εάν τα κείμενα είναι άσεμνα, πολιτικά απαράδεκτα ή επικίνδυνα; Η ερμηνεία των κειμένων από τους ανθρώπους σε σχέση με αυτά τα κριτήρια διαφέρει. Μερικοί άνθρωποι θεωρούν ότι το γυμνό και το σεξ είναι άσεμνα, ενώ άλλοι βρίσκουν τις απεικονίσεις βίας και πολέμου προσβλητικές, αντιτίθενται στις αναφορές σε δαίμονες, αγγέλους και θεότητες και άλλοι προτιμούν κείμενα που τους περιλαμβάνουν. Σε μια ποικιλόμορφη, πλουραλιστική κοινωνία, οι σκέψεις σχετικά με το ποιο περιεχόμενο πρέπει να λογοκρίνεται και γιατί αντικατοπτρίζουν μια διαρκή ένταση που φαίνεται εγγενής στη δημοκρατία. Η εκτεταμένη, τυποποιημένη λογοκρισία οδηγεί σε απαγόρευση βιβλίων. Η λογοκρισία και η απαγόρευση βιβλίων αποκαλύπτουν σχέσεις εξουσίας.
Αλλά πιστεύω ότι τελικά τα βιβλία είναι αυτά που έχουν τη δύναμη. Για αυτόν τον λόγο θέλουν κάποιοι να τα απαγορεύουν. Μπορεί κάποιος να αφαιρέσει τα βιβλία από τα ράφια της βιβλιοθήκης, αλλά δύσκολα τα κρατάει μακριά από τους αναγνώστες. Οι λέξεις μπορούν να κοινοποιηθούν ευρέως δωρεάν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο Διαδίκτυο.
Μια ακμάζουσα δημοκρατία απαιτεί έναν μορφωμένο πληθυσμό – άτομα που εκτίθενται σε διαφορετικές ιδέες και μπορούν να συζητήσουν αποτελεσματικά. Η λογοκρισία και τα απαγορευμένα βιβλία υπονομεύουν τα θεμέλια της κοινωνίας μας. Τα σχολεία και οι βιβλιοθήκες υπάρχουν για την προώθηση του διαλόγου και της κριτικής σκέψης. Η λογοκρισία είναι απλώς η ισχυρή φίμωση των λιγότερο ισχυρών. Τι είναι αυτό που φοβούνται ότι θα μάθουν όσοι βρίσκονται στην εξουσία; Και πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι θα είμαστε σε θέση να το διαβάσουμε; Η τέχνη μπορεί τελικά να βοηθήσει στην απελευθέρωση των αναγνωστών;».
ΙΝΦΟ: Η περφόρμανς «CENSORED» επιτελείται από τη Χριστίνα Μήτρεντσε και το κοινό στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας στις 6 Ιουλίου 19.00 – 22.00
Comments are closed.