ΗχοΔύναμα

Μπραμς: Τα Τρίο για πιάνο.

Trio Sōra, la dolce volta, 2 cd

Εν αρχή, ήταν ο Μπετόβεν. Πριν από τέσσερα σχεδόν χρόνια, το 2020, το Trio Sōra έκανε το τόλμημα να ταράξει τα δισκογραφικά νερά βουτώντας κατευθείαν στα βαθιά. Και τα κατάφερε πολύ καλά, κερδίζοντας δικαίως τη θερμή υποδοχή κοινού και κριτικής διεθνώς. Ετσι το τωρινό επόμενο βήμα τους ήταν και λογικό και αναμενόμενο: τα Τρίο για πιάνο του Μπραμς. Ενας διαφορετικός κόσμος, με νέες προδιαγραφές, απαιτήσεις και δυσκολίες. Ο Μπραμς είχε έναν ιδιαίτερο δεσμό με αυτό το σχήμα μουσικής δωματίου. Τέτοιον που τον οδήγησε να επανεξετάσει το έργο που εμείς ακούμε σήμερα ως «Τρίο αρ. 1» πολλά χρόνια αργότερα. Ετσι, αυτό που ακούμε, είναι μία εκπληκτικά ενδιαφέρουσα μείξη του νεανικού με τον ώριμο Μπραμς: ο «πρώτος» παρέμεινε πλήρως στα μελωδικά μοτίβα, στην αρμονία, στα πιο πολλά στοιχεία του έργου, όμως ο «δεύτερος» επενέβη στην οικονομία της σύνθεσης με τρόπο που τον οδήγησε σε τροχιά επαφής με την τελειότητα. Υπάρχουν όμως και άλλα που έκανε από τη διαρκή, επίπονη και επίμονη αυτοκριτική του για την εκπλήρωση των πιο αυστηρών κριτηρίων που ο ίδιος έθετε για τη μουσική του: έκαψε – κυριολεκτικά, έριξε στις φλόγες – ουκ ολίγα έργα του που δεν τον ικανοποιούσαν. Και έτσι είναι για πάντα πλέον χαμένα. Ανάμεσά τους θεωρείται, από διασταυρώσεις άλλων δεδομένων, ενδεχόμενο να υπάρχει και ένα ακόμα τρίο. Ηθελε όμως να είναι βέβαιος ότι μετά τον θάνατό του δεν θα βρισκόταν τίποτε που δεν θα τον αντιπροσώπευε.

Η ουσία, η ποιότητα κάθε μουσικής παραμέτρου και το πνευματικό βάθος που σημασιοδοτεί τη γραφή του είναι οι «σφραγίδες» του έργου του Μπραμς στο σύνολό του – και τα τρίο για πιάνο κάθε άλλο παρά αποτελούν εξαίρεση, όπως συμβαίνει και με το Τρίο για κόρνο, που όμως εδώ ακούγεται στη σπάνια εκδοχή για πιάνο τρίο. Τη μεταγραφή του κόρνου σε βιολοντσέλο έχει κάνει ο ίδιος ο Μπραμς, ο οποίος, πάντως, αν και όταν γράφτηκε το Τρίο υπήρχε πλέον το κόρνο με κλειδιά, προτιμούσε το παλαιότερου τύπου «φυσικό» κόρνο.

Αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τους ερμηνευτές των έργων του Μπραμς να είναι εξοπλισμένοι με πολλά διαφορετικά όπλα για να τα βγάλουν πέρα: τόσο τεχνικά και αισθητικά, όσο εξίσου και πνευματικά. Και πρέπει να διαθέτουν επίσης αυτόν τον τόσο ιδιαίτερο, μοναδικό συνδυασμό αντιθέτων που σχεδόν πάντοτε επιβάλλουν τα έργα του: είναι αδύνατον να αποδοθούν σωστά χωρίς πρωτογενή, στιβαρή δύναμη, όταν εξίσου απαιτούν και ευαισθησία. Απαιτούν επίσης μεγάλη πνευματική και ψυχική ωριμότητα, την ώρα που, παράλληλα, δεν μπορεί να τους λείπει η νεανική ορμή, όπως και η ικανότητα για προσέγγιση μέσα από τις μεγάλες δομές αμιγώς συμφωνικού χαρακτήρα ενώ η λεπτομέρεια είναι συχνά εκείνη που κάνει την κρίσιμη διαφορά.

Οι τρεις αυτές νέες, όμορφες χαμογελαστές γυναίκες διαθέτουν σε επάρκεια όλα όσα χρειάζονται για να ανταπεξέλθουν στην πρόκληση. Και αυτό δεν είναι πάντοτε αυτονόητο. Πρέπει επίσης να επισημάνει κανείς κάτι που ασφαλώς θα ήταν καλύτερα να μη χρειαζόταν να αναφερθεί, αλλά δυστυχώς τα στερεότυπα εξακολουθούν και υπάρχουν – ακόμα και τα πιο απαράδεκτα: αυτές οι τρεις γυναίκες διαθέτουν ενέργεια και ισχύ που θα τη ζήλευαν πλήθος άνδρες ομότεχνοί τους. Μην πάει λοιπόν καθόλου η σκέψη σε απαρχαιωμένες απαράδεκτες αντιλήψεις με… ροζ και με δαντέλες επειδή είναι γυναικείο σχήμα και το όνομά του παραπέμπει στην έννοια «αδελφότητα», που το έδωσαν για την πνευματική σχέση που τις συνδέει ήδη από τα χρόνια των (λαμπρών) σπουδών τους. Εδώ μιλάμε για πολύ σοβαρή και ενίοτε αγριεμένη, καθόλου «ήρεμη» δύναμη…