Stablecoins: Τα ψηφιακά νομίσματα που αλλάζουν το παγκόσμιο σύστημα πληρωμών

Τα stablecoins, μια κατηγορία κρυπτονομισμάτων που μέχρι πρόσφατα ήταν ελάχιστα γνωστή, έχουν εξελιχθεί σε σημαντικό παράγοντα του παγκόσμιου συστήματος πληρωμών. Η ταχεία ανάπτυξή τους έχει οδηγήσει τις νομισματικές αρχές και διεθνείς οργανισμούς να τα παρακολουθούν στενά, αναγνωρίζοντας τον αυξανόμενο ρόλο τους στις διεθνείς συναλλαγές.

Η συνολική κεφαλαιοποίηση των stablecoins αυξήθηκε εκατονταπλάσια την τελευταία εξαετία, από περίπου 3 δισ. δολάρια το 2019 σε σχεδόν 300 δισ. δολάρια στο τέλος Σεπτεμβρίου 2025. Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών προβλέπει ότι θα προσεγγίσει τα 2 τρισ. δολάρια έως το 2028. Για σύγκριση, η συνολική αξία όλων των κρυπτονομισμάτων φτάνει τα 3,7 τρισ. δολάρια, κυρίως λόγω της ανόδου της τιμής του bitcoin.

Σε αντίθεση με το bitcoin και άλλα token, τα stablecoins δεν προσελκύουν επενδυτές που επιδιώκουν γρήγορα κέρδη. Το πλεονέκτημά τους είναι η δυνατότητα άμεσων πληρωμών διεθνώς, με χαμηλότερο κόστος από τις τραπεζικές συναλλαγές, και με σταθερή ισοτιμία έναντι μεγάλων νομισμάτων – κυρίως του δολαρίου, με αναλογία 1:1. Αν και δεν προσφέρουν σταθερές αποδόσεις, κάποιες πλατφόρμες παρέχουν περιορισμένα κίνητρα, χωρίς ωστόσο να τα καθιστούν ελκυστικότερα από τα αμοιβαία κεφάλαια της αγοράς χρήματος, όπως επισημαίνει το ΔΝΤ.

Τα stablecoins βρίσκονται στο μεταίχμιο μεταξύ των παραδοσιακών κρυπτονομισμάτων και των πραγματικών νομισμάτων. Είναι ψηφιακά μέσα πληρωμής που εκδίδονται από ιδιωτικές εταιρείες μέσω του blockchain, ενώ η αξία τους παραμένει σταθερή. Ωστόσο, η σταθερότητα αυτή δεν έχει διασφαλιστεί πάντοτε στο παρελθόν.

Η κυριαρχία των ΗΠΑ και η απουσία της Ευρώπης

Η αγορά των stablecoins κυριαρχείται από αμερικανικές εταιρείες, οι οποίες καλύπτουν το 99% της συνολικής κεφαλαιοποίησης, ύψους 300 δισ. δολαρίων. Η Ευρώπη περιορίζεται σε μόλις 0,1% (περίπου 300 εκατ. ευρώ). Οι δύο μεγαλύτεροι εκδότες είναι η Tether, με το USDT, και η Circle, με το USDC.

Για να διασφαλιστεί η σταθερή ισοτιμία 1:1 με το δολάριο, οι εταιρείες επενδύουν τα κεφάλαια των πελατών τους σε ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία, όπως ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου και τραπεζικές καταθέσεις.

Το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο

Ο νόμος GENIOUS (Guiding and Establishing National Innovation for US Stablecoins Act), που εγκρίθηκε τον Ιούλιο στις ΗΠΑ, καθορίζει τον τρόπο επένδυσης των διαθεσίμων των εταιρειών και θέτει τους κανόνες για τη χρήση των stablecoins ως μέσων πληρωμών. Ο νόμος διευκολύνει την έκδοσή τους από ιδιωτικές εταιρείες υπό την εποπτεία των αρμόδιων αρχών. Αντίστοιχο πλαίσιο διαθέτει και η Ευρωπαϊκή Ένωση με τον κανονισμό MiCA (Markets in Crypto-Assets Regulation), αν και θεωρείται αυστηρότερος σε σχέση με το αμερικανικό μοντέλο.

Η είσοδος των μεγάλων εταιρειών

Η προοπτική άμεσων και φθηνών διασυνοριακών πληρωμών έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον μεγάλων επιχειρήσεων. Η PayPal έχει εκδώσει από το 2023 το δικό της token, ενώ η Amazon και η Walmart εξετάζουν ανάλογες κινήσεις. Οι τράπεζες επίσης στρέφονται προς αυτή την κατεύθυνση. Για εξαγωγικές εταιρείες, η χρήση stablecoins μειώνει το συναλλαγματικό ρίσκο, ενώ για χώρες με υψηλό πληθωρισμό προσφέρει προστασία από την υποτίμηση των τοπικών νομισμάτων.

Η ευρωπαϊκή απάντηση

Οι εξελίξεις αυτές έχουν προκαλέσει κινητικότητα και στην Ευρώπη. Οκτώ ευρωπαϊκές τράπεζες, μεταξύ των οποίων η UniCredit, ανακοίνωσαν τον Σεπτέμβριο την πρόθεσή τους να εκδώσουν stablecoin σε ευρώ. Στόχος είναι να προσφέρουν εναλλακτική λύση στα αμερικανικά token, με άμεσες πληρωμές, χαμηλό κόστος και 24ωρη διαθεσιμότητα.

Οι θέσεις του Eurogroup

Το θέμα των stablecoins συζητήθηκε και στο πρόσφατο Eurogroup, όπου υπογραμμίστηκε η ανάγκη εξισορρόπησης κινδύνων και ευκαιριών. Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, τόνισε ότι «το ζήτημα των stablecoins απαιτεί να βρούμε το σωστό σημείο ισορροπίας ανάμεσα στα ρίσκα και στις ευκαιρίες». Ο ίδιος πρόσθεσε: «Τα stablecoins δεν είναι πειραματικές τεχνολογίες. Αποτελούν πλέον ένα καθιερωμένο νομισματικό μέσο, το οποίο όμως οφείλει στο ευρωπαϊκό πλαίσιο να συμμορφώνεται με τη MiCA».

Σε ανάλογο πνεύμα κινήθηκε και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, Πιερ Γκραμένια, επισημαίνοντας ότι «η Ευρώπη δεν πρέπει να εξαρτάται από τα stablecoins με νόμισμα αναφοράς το δολάριο». Ο ίδιος πρόσθεσε ότι «η ήπειρος πρέπει να διευκολύνει τη δημιουργία stablecoins με νόμισμα αναφοράς το ευρώ» και να καλύψει «τα κενά που παραμένουν στο ρυθμιστικό πλαίσιο».