- Advertisement -
Η Ρωσία βρίσκεται αντιμέτωπη με μία από τις σοβαρότερες δημογραφικές κρίσεις της σύγχρονης ιστορίας της. Με τον δείκτη γονιμότητας να έχει πέσει στο 1,41 παιδί ανά γυναίκα, πολύ κάτω από το όριο αναπλήρωσης του πληθυσμού (2,1), η χώρα καταγράφει ραγδαία φυσική μείωση: μόνο το 2024, ο πληθυσμός της μειώθηκε κατά περισσότερους από 596.000 ανθρώπους.
Παρά τις πολιτικές ενίσχυσης της γεννητικότητας που έχει προωθήσει η κυβέρνηση του Βλαντιμίρ Πούτιν, όπως οικονομικά επιδόματα, φοροαπαλλαγές και προγράμματα “μητρικού κεφαλαίου”, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι προσπάθειες αυτές δεν αντιμετωπίζουν τις πραγματικές αιτίες της κρίσης.
Ο ρυθμός γεννήσεων έχει μειωθεί σε όλες σχεδόν τις περιφέρειες της Ρωσίας, με εξαίρεση ορισμένες μουσουλμανικές δημοκρατίες του Βόρειου Καυκάσου —όπως η Τσετσενία και η Ινγκουσετία— όπου οι κοινωνικοπολιτισμικοί παράγοντες και η σημασία της οικογένειας διατηρούν υψηλότερη γονιμότητα. Αντίθετα, στις βιομηχανικές και αστικές περιοχές του κεντρικού και βόρειου τμήματος της χώρας, οι ρυθμοί έχουν κατρακυλήσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.
Η γήρανση του πληθυσμού και η οικονομική αβεβαιότητα αποθαρρύνουν τα νέα ζευγάρια από το να αποκτήσουν παιδιά. Οι μισθοί παραμένουν στάσιμοι, η πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες παιδικής φροντίδας είναι περιορισμένη και το κόστος διαβίωσης αυξάνεται.
Ο Πούτιν έχει θέσει την αύξηση των γεννήσεων ως «εθνική προτεραιότητα» και στο πλαίσιο αυτό προωθεί οικονομικά κίνητρα για οικογένειες με δύο ή περισσότερα παιδιά και επιδόματα μητρότητας και στεγαστικά προγράμματα για νέους γονείς. Παράλληλα, προωθεί καμπάνιες υπέρ των “παραδοσιακών οικογενειακών αξιών” και κατά των αμβλώσεων ή της λεγόμενης «παιδοφοβικής κουλτούρας».
Ωστόσο, οι ειδικοί θεωρούν πως αυτά τα μέτρα έχουν περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα. Δεν αγγίζουν ζητήματα όπως η έλλειψη βρεφονηπιακών σταθμών, η δυσκολία συνδυασμού οικογένειας και εργασίας, η ανασφάλεια στις θέσεις εργασίας των γυναικών και το μεταναστευτικό κύμα των νέων επαγγελματιών, που επιδεινώθηκε μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
«Η κυβέρνηση δημιουργεί την ψευδαίσθηση δράσης, χωρίς να αλλάζει τις κοινωνικές δομές που αποτρέπουν τη γονιμότητα», σχολιάζουν Ρώσοι δημογράφοι.
Η εισβολή στην Ουκρανία το 2022 έχει προσθέσει νέα επίπεδα ανασφάλειας και ψυχολογικής πίεσης. Χιλιάδες νέοι άνδρες έχουν επιστρατευθεί ή έχουν εγκαταλείψει τη χώρα για να αποφύγουν τη στράτευση, μειώνοντας περαιτέρω τη γενιά αναπαραγωγικής ηλικίας.
Η οικονομική αβεβαιότητα, ο πληθωρισμός και η επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου αποτρέπουν τα νέα ζευγάρια από τη δημιουργία οικογένειας. Παράλληλα, οι διεθνείς κυρώσεις έχουν περιορίσει τη χρηματοδότηση κοινωνικών προγραμμάτων, επηρεάζοντας την ποιότητα της υγειονομικής περίθαλψης και των παιδιατρικών υπηρεσιών.
Η δημογραφική κρίση έχει πλέον στρατηγικές διαστάσεις. Με λιγότερους εργαζόμενους, περισσότερους ηλικιωμένους και αυξανόμενη μετανάστευση, η Ρωσία κινδυνεύει να εισέλθει σε παρατεταμένη περίοδο συρρίκνωσης του πληθυσμού — μια εξέλιξη που θα μπορούσε να περιορίσει την οικονομική της ισχύ, την παραγωγικότητα και τη στρατιωτική της ικανότητα.
Ακόμη και με επιθετικές πολιτικές, οι ειδικοί υπολογίζουν ότι θα χρειαστούν δεκαετίες για να αντιστραφεί η τάση.
Όπως σχολιάζει Ρώσος κοινωνιολόγος στη Business AM: «Η κυβέρνηση προσπαθεί να λύσει ένα κοινωνικό πρόβλημα με διοικητικές διαταγές. Αλλά η απόφαση να κάνεις παιδιά δεν είναι θέμα προπαγάνδας· είναι θέμα εμπιστοσύνης στο μέλλον».
Comments are closed.