Ολλανδία: Τέλος εποχής για τον Βίλντερς – Το D66 σε τροχιά εξουσίας

Μετά από μια έντονη και αμφίρροπη εκλογική αναμέτρηση, ο Γκέρτ Βίλντερς και το ακροδεξιό κόμμα του, “Ελευθερία” (PVV), φαίνεται πως θα μείνουν εκτός του επόμενου κυβερνητικού σχήματος, ενώ το φιλελεύθερο-προοδευτικό κόμμα D66 αναδεικνύεται σε δύναμη ισχύος, καταγράφοντας εντυπωσιακή άνοδο.

Με το 99,7% των ψήφων καταμετρημένο, τα δύο κόμματα βρίσκονται ισόπαλα με 26 έδρες το καθένα (από τις 150 του κοινοβουλίου). Το D66 προηγείται οριακά με περίπου 15.000 ψήφους, σύμφωνα με τα αποτελέσματα από το Άμστερνταμ.

«Η ένταση είναι απίστευτη», δήλωσε ο 38χρονος ηγέτης του D66, Ρομπ Γιέτεν, που θεωρείται φαβορί για την πρωθυπουργία. «Πρέπει να περιμένουμε τις επόμενες ώρες – ή μάλλον μέρες – για τα τελικά αποτελέσματα», πρόσθεσε.

Η αβεβαιότητα έχει ήδη προκαλέσει καθυστέρηση στις διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης, καθώς η προγραμματισμένη συνάντηση των ηγετών για τον ορισμό του «ανιχνευτή» – του αξιωματούχου που διερευνά πιθανές συμμαχίες – αναβλήθηκε για την Τρίτη.

Υπολογίζεται ότι περίπου 90.000 ψήφοι των Ολλανδών του εξωτερικού, οι οποίοι παραδοσιακά στηρίζουν το D66, δεν θα έχουν καταμετρηθεί πλήρως πριν από τη Δευτέρα το βράδυ. Ωστόσο, ακόμα κι αν το PVV καταφέρει να προηγηθεί, ο Βίλντερς φαίνεται να μην έχει καμία βιώσιμη επιλογή για να εξασφαλίσει πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.

Όλα τα μεγάλα κόμματα του κέντρου έχουν αποκλείσει συνεργασία με τον αντιισλαμιστή ακροδεξιό ηγέτη, του οποίου το PVV είχε σχηματίσει το 2023 μια ασταθή δεξιά κυβέρνηση που κράτησε λιγότερο από έναν χρόνο.

Ο Βίλντερς πάντως επέμεινε ότι πρέπει να έχει ηγετικό ρόλο στον σχηματισμό νέας κυβέρνησης, εφόσον το κόμμα του συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους. «Όσο δεν υπάρχει 100% σαφήνεια για αυτό, κανένας “ανιχνευτής” του D66 δεν μπορεί να ξεκινήσει (σ.σ. τις συνομιλίες)», έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Θα κάνουμε τα πάντα για να το εμποδίσουμε». Ο Γιέτεν απάντησε ότι το μεγαλύτερο κόμμα πρέπει να έχει «την πρωτοβουλία».

Σημαντική νίκη για το D66

Όποιο κόμμα κι αν βγει πρώτο, η αναμέτρηση στην Ολλανδία κατέληξε σε νίκη για το φιλοευρωπαϊκό D66, που ακολουθεί φιλελεύθερη οικονομική πολιτική και προοδευτική στάση στα κοινωνικά ζητήματα. Το κόμμα είχε πετύχει την καλύτερη επίδοσή του το 2023 με 24 έδρες, ενώ στην απερχόμενη Βουλή κατείχε μόλις 9.

Η Σάρα ντε Λανγκ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Λάιντεν, σχολίασε ότι το D66 ωφελήθηκε από μια «θετική, αισιόδοξη και δυναμική εκστρατεία», που προτίμησαν οι ψηφοφόροι έναντι των εκστρατειών δυσφήμισης. Παράλληλα, πολλοί ήθελαν να «στείλουν το μήνυμα για μια σταθερή, κεντρώα κυβέρνηση».

Η Λεονί Στζόνγκε, από το Πανεπιστήμιο του Τύμπιγκεν, σημείωσε ότι το κόμμα ευνοήθηκε από την ικανότητά του να απευθύνεται τόσο στην κεντροαριστερά όσο και στην κεντροδεξιά, αλλά και από τον ίδιο τον Γιέτεν, ο οποίος αναμένεται να γίνει ο πρώτος ανοιχτά gay πρωθυπουργός της χώρας.

Οι ψηφοφόροι φαίνεται πως εκτίμησαν το μήνυμά του, το οποίο χαρακτήριζαν «θετικό, ήρεμο και εποικοδομητικό», πρόσθεσε.

Τα σενάρια για την επόμενη κυβέρνηση

Σύμφωνα με τους αναλυτές, το πιο πιθανό σενάριο είναι ένας ευρύς συνασπισμός υπό το D66, που θα περιλαμβάνει το Χριστιανοδημοκρατικό CDA, το φιλελεύθερο-συντηρητικό VVD και το κεντροαριστερό GL/PvdA.

Το CDA, υπό τη νεανική ηγεσία του Ενρί Μποντενμπαλ, σχεδόν τετραπλασίασε τη δύναμή του, φτάνοντας τις 18 έδρες, κάνοντας εκστρατεία για μια «εύλογη» και «υπεύθυνη» πολιτική.

Το VVD, παρά τη σημαντική πτώση της δημοτικότητάς του πριν τις εκλογές, κατάφερε να ανακάμψει, καταλαμβάνοντας την τρίτη θέση με 22 έδρες. Το κόμμα, υπό τη νέα ηγεσία της Ντιλάν Γιέσιλγιοζ-Ζεγκερίους, πρώην πρόσφυγα από την Τουρκία, επιδιώκει συμμετοχή σε κεντροδεξιά κυβέρνηση.

Αντίθετα, το GL/PvdA υπέστη απώλειες, πέφτοντας από 25 σε 20 έδρες. Ο επικεφαλής του, Φρανς Τίμερμανς, ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την πολιτική.

Ο ευρύς συνασπισμός υπό το D66 θα διέθετε 86 έδρες, εξασφαλίζοντας άνετη πλειοψηφία 10 εδρών.

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι διαπραγματεύσεις μπορεί να διαρκέσουν αρκετά, καθώς το VVD είχε δηλώσει πως δεν θα κυβερνήσει με το GL/PvdA. Ωστόσο, «η αποχώρηση του Τίμερμανς μπορεί να το διευκολύνει», εκτίμησε η ντε Λανγκ.

Η Στζόνγκε προειδοποίησε ότι η ήττα του Βίλντερς δεν σημαίνει το τέλος του ακροδεξιού λαϊκισμού στην Ολλανδία, αφού δύο άλλα ακροδεξιά κόμματα, το Forum για τη Δημοκρατία (FvD) και το JA21, σημείωσαν σημαντική άνοδο.