Εναν χρόνο μετά την πρώτη συνεδρίασή της η Ομάδα Εργασίας που επεξεργάστηκε τις δομικές αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο είναι έτοιμη σε λίγες ημέρες να παραδώσει το νομοθετικό της έργο στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης.

Κατά κοινή ομολογία πρόκειται για μία από τις εμβληματικότερες νομοθετικές μεταρρυθμίσεις που μετά από σχεδόν οκτώ δεκαετίες έρχεται να αλλάξει πολλά δεδομένα στο πεδίο του κληρονομικού δικαίου.

Σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ» το νομοσχέδιο είναι έτοιμο και σε λίγες ημέρες ο πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας, ομότιμος Καθηγητής Αστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής Αθηνών Απόστολος Γεωργιάδης, θα το παραδώσει στον υπουργό Δικαιοσύνης Γιώργο Φλωρίδη και στον υφυπουργό Ιωάννη Μπούγα.  Στόχος είναι να έχει ψηφιστεί στις αρχές του 2026, ωστόσο εξετάζεται το ενδεχόμενο να τεθεί σε εφαρμογή στις 16 Σεπτεμβρίου 2026, δηλαδή με την έναρξη του επόμενου δικαστικού έτους, ώστε να δοθεί ο αναγκαίος χρόνος στον νομικό κόσμο να προετοιμαστεί εν όψει των κομβικών αλλαγών. Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι όσες κληρονομικές συμβάσεις – θεσμός που εισάγεται πρώτη φορά στο ελληνικό δίκαιο – υπογραφούν το διάστημα από την ψήφιση μέχρι την εφαρμογή του νόμου, αν τελικά αυτή μετατεθεί για τον Σεπτέμβριο του 2026, θα ενεργοποιηθούν εκ των υστέρων και δεν θα κινδυνεύουν να ακυρωθούν ή να μείνουν μόνο στα χαρτιά.

«ΤΑ ΝΕΑ» με βάση τις πληροφορίες που έχουν συγκεντρώσει δίνουν απαντήσεις σε 8 καίρια ερωτήματα που συνδέονται τόσο με την αναμόρφωση του κληρονομικού δικαίου όσο και με τη δημιουργία της ψηφιακής πλατφόρμας που θα ισχύει από την 1η Νοεμβρίου 2025.

Τι θα προβλέπεται για τις ιδιόχειρες διαθήκες; Πότε θα είναι υποχρεωτικός ο γραφολογικός έλεγχος για τις ιδιόγραφες διαθήκες;

Οι ιδιόχειρες-ιδιόγραφες διαθήκες όχι μόνο δεν καταργούνται, αλλά αντίθετα παραμένουν και θεσπίζονται επιπλέον ασφαλιστικές δικλίδες για να περιοριστούν φαινόμενα αμφισβήτησης και πλαστότητας της τελευταίας βούλησης του διαθέτη. Υπό αυτό το πρίσμα, θα είναι υποχρεωτική η διενέργεια γραφολογικής πραγματογνωμοσύνης εάν ο κληρονόμος είναι πρόσωπο «εξωτικό», δηλαδή βρίσκεται εκτός του κύκλου της νόμιμης διαδοχής, ώστε να μην υπάρχει καμία αμφισβήτηση για τη γνησιότητα του περιεχομένου της.

Τι αλλάζει από την 1/11/25 για τη δημοσίευση των διαθηκών;

Από την 1η Νοεμβρίου 2025 το υπουργείο Δικαιοσύνης, σε συνεργασία με τον Συμβολαιογραφικό Σύλλογο Αθηνών Πειραιώς Αιγαίου και Δωδεκανήσου, θα παρέχει τη δυνατότητα άμεσης δημοσίευσης των διαθηκών μέσω της πλατφόρμας diathikes.gr, οδηγώντας τη Δικαιοσύνη ένα βήμα πιο κοντά στον ψηφιακό εκσυγχρονισμό της με «πυξίδα» το όφελος των πολιτών.

Με τη λειτουργία της πλατφόρμας η δημοσίευση των διαθηκών περνά από τα δικαστήρια στους συμβολαιογράφους. Οι κληρονόμοι θα μπορούν να έχουν στα χέρια τους τα αναγκαία πιστοποιητικά σε διάστημα από 3 έως 7 ημέρες, ενώ μέχρι σήμερα για την ίδια διαδικασία η αναμονή φτάνει και τις 450 μέρες.

Μπορώ να καταθέσω εν ζωή τη διαθήκη μου στο Μητρώο Διαθηκών;

Ναι, πλέον είναι εφικτή η κατάθεση εν ζωή της διαθήκης, από την ημέρα λειτουργίας του Μητρώου Διαθηκών. Πρόκειται για μια ψηφιακή πλατφόρμα που ενημερώνεται με στοιχεία για τις διαθήκες που συντάσσονται, διευκολύνοντας την αναζήτησή τους μετά τον θάνατο του διαθέτη.

Αν έχω καταθέσει διαθήκη στο Πρωτοδικείο, μπορώ να την πάρω πίσω ή θα πρέπει να περιμένω να τη δημοσιεύσει το δικαστήριο;

Προς το παρόν δεν υπάρχει πρόβλεψη και ως εκ τούτου για όσες διαθήκες έχουν κατατεθεί στα Πρωτοδικεία θα πρέπει να αναμένεται η δημοσίευσή τους. Ωστόσο, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης στην παρουσίαση της Πλατφόρμας Δημοσίευσης Διαθηκών, μέσα στον Νοέμβριο θα υπάρξει νομοθετική ρύθμιση που θα καταλάβει το νέο καθεστώς και τις 14.000 εκκρεμείς διαθήκες για δημοσίευση στα δικαστήρια όλης της χώρας.

Τι αλλαγές αναμένονται στα ποσοστά κληρονομιάς για εξ αδιαιρέτου κληρονόμους;

Η βασικότερη αλλαγή αφορά την αύξηση του ποσοστού που θα δικαιούται να λαμβάνει ο επιζών σύζυγος που μέχρι σήμερα λαμβάνει το 25% και το υπόλοιπο μοιράζεται στα παιδιά. Ετσι, το ποσοστό για τον επιζώντα σύζυγο αυξάνεται από το 25% στο 33,3%, αφήνοντας τα 2/3 της κληρονομιάς στα παιδιά.

Ποια δικαιώματα θα μπορεί να έχει στην κληρονομιά ο επιζών σύντροφος εκτός γάμου;

Σύμφωνα με τις προτεινόμενες αλλαγές, για πρώτη φορά ο σύντροφος εκτός γάμου θα μπορεί να έχει τη δυνατότητα να παραμένει για ένα χρονικό διάστημα στο σπίτι του κληρονομουμένου, εάν διέμεναν εκεί, για να μπορέσει να βρει νέα στέγη.

Τι είναι οι κληρονομικές συμβάσεις;

Η κληρονομική σύμβαση είναι μια συμφωνία που συνάπτεται μεταξύ του διαθέτη και του συμβαλλομένου, μέσω της οποίας ορίζεται η μελλοντική κληρονομική διαδοχή.

Τι θα προβλέπεται για τα χρέη των κληρονομιών;

Ο κληρονόμος με το νέο κληρονομικό δίκαιο θα είναι υπεύθυνος μόνο με τα στοιχεία τα οποία κληρονομεί και μέχρι το ύψος αυτών των στοιχείων, όχι με τη δική του περιουσία. Για να προστατευθούν οι άνθρωποι οι οποίοι δεν είχαν πληροφορηθεί τον θάνατο, δεν είχαν αποποιηθεί την κληρονομιά εγκαίρως και τελικά είναι υπέγγυοι με την προσωπική τους περιουσία απέναντι σε τράπεζες, σε προσωπικά, σε ιδρύματα, σε πιστωτές διαχωρίζεται η περιουσία του κληρονόμου από την περιουσία του κληρονομούμενου.

Τι αλλάζει για τους συζύγους – Τι γίνεται με τους συντρόφους χωρίς σύμφωνο συμβίωσης

Μετά από 80 χρόνια, το κληρονομικό δίκαιο αλλάζει ριζικά, προσαρμοζόμενο στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Για τις σημαντικότερες μεταβολές και το τι αυτές σημαίνουν στην πράξη μίλησε στα ΝΕΑ ο δικηγόρος Γιώργος Νικολακόπουλος.

Σύμφωνα με τον ίδιο, τροποποιούνται τα ποσοστά επί της κληρονομίας των εξ αδιαθέτου κληρονόμων: «Πλέον ο επιζών σύζυγος θα κληρονομεί το 1/3 της περιουσίας, ενώ μέχρι σήμερα κληρονομούσε το 1/4. Τα τέκνα θα λαμβάνουν τα 2/3, αντί για τα 3/4 που ισχύει σήμερα».

Ωστόσο, παραμένει άλυτο το φλέγον ζήτημα των μακροχρόνιων συντρόφων που δεν έχουν υπογράψει σύμφωνο συμβίωσης. Όπως σημειώνει ο κ. Νικολακόπουλος, «το θέμα αυτό δεν θα αντιμετωπιστεί πιθανότατα προς το παρόν. Κι όμως, χρήζει προσεκτικής προσέγγισης, διότι πολλές φορές δημιουργούνται άδικες καταστάσεις, όταν κυρίως έχουμε μακροχρόνια συμβίωση».

Ιδιαίτερη σημασία δίνει και στον περιορισμό του κληρονομικού δικαιώματος για συζύγους σε διάσταση, τονίζοντας πως πρόκειται για αλλαγή προς τη σωστή κατεύθυνση.

«Επιβεβλημένη», χαρακτηρίζει, τέλος, την εισαγωγή των κληρονομικών συμβάσεων: «Η προ του μοιραίου ρύθμιση κληρονομικών θεμάτων, όπως η διοίκηση επιχειρήσεων, είναι ένα μέτρο που θα αποτρέψει μελλοντικές ατέρμονες δικαστικές διενέξεις».

Θετική θεωρεί και την κατάργηση της δικαστικής διαδικασίας δημοσίευσης και κήρυξης κύριας της διαθήκης, αφού όπως υπογραμμίζει «η διενέργεια των σχετικών πράξεων από συμβολαιογράφο επιταχύνει την πορεία της διάδοχης νομικής κατάστασης και κατοχυρώνει το αδιάβλητο».

Τέλος, ο κ. Νικολακόπουλος στέκεται στην ανάγκη ρυθμίσεων για την αποδοχή κληρονομιάς από άγνωστους ή απόντες συγγενείς: «Πλέον πολλές φορές ούτε τα εξαδέλφια γνωρίζονται ή κάποιοι συγγενείς κατοικούν μόνιμα στο εξωτερικό. Έτσι, υπάρχει κίνδυνος να φορτωθούν χρέη εν αγνοία τους ή να παραμένει στάσιμη η διαχείριση της περιουσίας λόγω αδιαφορίας».

«Συνολικά», καταλήγει, «οι αλλαγές φέρνουν το δίκαιο πιο κοντά στην κοινωνική πραγματικότητα».

Ιδιόγραφες Διαθήκες: Τα 6 κλειδιά για να είναι έγκυρες – Πότε μπορεί να ακυρωθούν

Η ιδιόγραφη διαθήκη, η οποία θα διατηρηθεί με μεγαλύτερες δικλίδες ασφαλείας και στη νέα εποχή του κληρονομικού δικαίου μετά τις νομοθετικές μεταρρυθμίσεις που έχει ήδη δρομολογήσει το υπουργείο Δικαιοσύνης, είναι ο πιο απλός, γρήγορος και οικονομικός τρόπος να ρυθμίσει τη διάθεση των περιουσιακών του στοιχείων ο κληρονομούμενος.

Στα πλεονεκτήματά της, σε σχέση με τους άλλους δύο τύπους διαθηκών, τη δημόσια και τη μυστική, είναι ότι γράφεται από το χέρι του ίδιου του διαθέτη, χρονολογείται και υπογράφεται από τον ίδιο και στη συνέχεια φυλάσσεται σε σημείο που εκείνος επιθυμεί, είτε είναι στο σπίτι του είτε στον συμβολαιογράφο της επιλογής του.

Οροι και προϋποθέσεις

Ωστόσο, για το κύρος της ιδιόγραφης διαθήκης, όπως επισημαίνεται και από συμβολαιογράφους, θα πρέπει να πληρούνται οι όροι και προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος. Δεν είναι λίγες οι φορές που για την εγκυρότητα μιας ιδιόγραφης διαθήκης οι κληρονόμοι απαιτείται να προσφύγουν στα δικαστήρια, ξεκινώντας μάλιστα «μάχες» που μπορεί να διαρκέσουν πολλά χρόνια.

«ΤΑ ΝΕΑ», σταχυολογώντας μια σειρά από δικαστικές αποφάσεις που έχουν εκδοθεί τα τελευταία χρόνια από διαφορετικά δικαστήρια – από το Πρωτοδικείο μέχρι τον Αρειο Πάγο –, καταγράφουν τα «μυστικά» για να είναι έγκυρη μια ιδιόγραφη διαθήκη.

Ο διαθέτης θα πρέπει να έχει γράψει ολόκληρο το κείμενο της διαθήκης αυτοπροσώπως. Οι πληροφορίες που πρέπει να αναφέρονται ρητώς μέσα στην ιδιόγραφη διαθήκη είναι το πλήρες ονοματεπώνυμο του διαθέτη, η ημερομηνία σύνταξης της διαθήκης, τα κληρονομούμενα αντικείμενα, οι κληρονόμοι και η πλήρης υπογραφή του διαθέτη.

Η υπογραφή που τίθεται στο τέλος του κειμένου της διαθήκης από τον διαθέτη θα πρέπει να είναι επίσης χειρόγραφη. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Εφετείο Αθηνών είχε κρίνει πριν από καιρό, κατά πλειοψηφία, ότι ιδιόγραφη διαθήκη, στην οποία η χρονολογία δεν τέθηκε με το χέρι του διαθέτη, αλλά με σφραγιδάκι του ΚΕΠ, ήταν άκυρη. Σύμφωνα με την πλειοψηφία του δικαστηρίου που έκρινε τη συγκεκριμένη υπόθεση, για να έχει αποδεικτική ισχύ η ιδιόγραφη διαθήκη, πρέπει ολόκληρο το περιεχόμενό της όπως και η χρονολογία της να έχουν γραφεί ιδιοχείρως. Δεν αρκεί δηλαδή να είναι απλώς και μόνο ιδιοχείρως υπογεγραμμένο το κείμενό της, σύμφωνα με το τεκμήριο της γνησιότητας του περιεχομένου ιδιόγραφης διαθήκης.

Μια ιδιόγραφη διαθήκη δεν θα πρέπει να περιέχει μουντζούρες και σβησμένες λέξεις, καθώς θα κηρυχθεί άκυρη. Ετσι, σε περίπτωση λάθους, ο διαθέτης θα πρέπει να την τοποθετήσει σε παρένθεση και να γράψει πως διαγράφεται ο αριθμός λέξεων που από λάθος αποτυπώθηκαν στο κείμενο που αποτελεί την τελευταία του βούληση.

Ολες οι παραπομπές, οι σημειώσεις στο περιθώριο και οι υποσημειώσεις θα πρέπει να έχουν γίνει από τον διαθέτη και να φέρουν την υπογραφή του. Σε αντίθετη περίπτωση, δεν λαμβάνονται υπόψη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ακόμα και μία απλή προσθήκη σε περιθώριο ή σε υστερόγραφο θα πρέπει να υπογράφεται από τον διαθέτη, διαφορετικά θεωρείται σαν να μην έχει γραφεί.

Για το κύρος της ιδιόγραφης διαθήκης απαιτείται, εκτός από την ιδιόχειρη σύνταξή της, ο διαθέτης να μπορεί να διαβάσει και εννοήσει το περιεχόμενό της που ο ίδιος συνέταξε, ελέγχοντας έτσι αν πράγματι το κείμενο που ιδιοχείρως έχει γραφεί από αυτόν ανταποκρίνεται στην πραγματική του βούληση. Εκείνος που δεν γνωρίζει ανάγνωση και γραφή, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να συντάξει ιδιόγραφη διαθήκη. Επ΄ αυτού του θέματος μάλιστα έχουν εκδοθεί και σχετικές δικαστικές αποφάσεις που έχουν κρίνει ότι είναι άκυρη η ιδιόγραφη διαθήκη που συνέταξε διαθέτης αγράμματος, ο οποίος ιχνογράφησε μηχανικά σχέδιο διαθήκης, το οποίο έγραψε τρίτος. Δικαίωμα εξάλλου να προσφύγει στη Δικαιοσύνη σε τέτοιες περιπτώσεις, προσβάλλοντας ως άκυρη μια διαθήκη, έχει ο καθένας με έννομο συμφέρον, όπως οι εξ αδιαθέτου κληρονόμοι του διαθέτη, οι κληρονόμοι του εξ αδιαθέτου κληρονόμου, οι δανειστές του εξ αδιαθέτου κληρονόμου και εκείνος που βλάπτεται από την ύπαρξή της.

Ο νόμος απαιτεί την καθ’ ολοκληρίαν γραφή της ιδιόγραφης διαθήκης από το χέρι του ίδιου του διαθέτη, που ο ίδιος προσδιορίζει και διευθύνει την κίνηση προς γραφή, προερχόμενη από τη δική του σωματική επάρκεια, προς διασφάλιση της γνησιότητας και του περιεχομένου της τελευταίας βούλησης αυτού (διαθέτη), μη επιτρέποντας την επέμβαση ξένου χεριού σ’ αυτήν, και, εφόσον δεν διακρίνει, απαιτείται να είναι ιδιοχείρως γραμμένη ολόκληρη η διαθήκη απ’ αρχής μέχρι τέλους, το οποίο επισημαίνεται με την επίσης ιδιοχείρως γραμμένη υπογραφή του διαθέτη. Ο Αρειος Πάγος που κλήθηκε να αντιμετωπίσει μια ασυνήθιστη – είναι η αλήθεια – υπόθεση έκρινε ότι δεν αποτελεί παρέμβαση που να επηρεάζει το κύρος της διαθήκης, αν τρίτος υποστήριζε το χέρι του διαθέτη, κατά τη διατύπωση της δήλωσης της τελευταίας βούλησής του, ώστε να μπορεί να γράφει πιο άνετα. Η διαθήκη είναι όμως άκυρη όταν ο τρίτος δεν υποστήριζε μόνο το χέρι του διαθέτη, αλλά και το κατηύθυνε, ώστε η γραφική κίνηση να προέρχεται από τον τρίτο και όχι από τον διαθέτη, ο οποίος γίνεται άβουλο όργανο του τρίτου.

Εν κατακλείδι, όπως σημειώνουν οι ειδικοί, θέλει ιδιαίτερη προσοχή και η σύνταξη της πιο απλής μορφής διαθήκης, ώστε να είναι σε θέση ο διαθέτης να διασφαλίσει την εκτέλεση της τελευταίας του βούλησης από την πρώτη λέξη μέχρι και την τελευταία του, προστατεύοντας επίσης και τους κληρονόμους του από πιθανές πολυετείς και κοστοβόρες δικαστικές διαμάχες.

Όταν δεν υπάρχει διαθήκη: Τι προβλέπει ο νόμος για τη μοιρασιά της περιουσίας

Όταν δεν υπάρχει διαθήκη, ο νόμος έχει τον τελευταίο λόγο.

Συγκεκριμένα, σε περιπτώσεις θανάτου χωρίς διαθήκη, η περιουσία του εκλιπόντος δεν μένει «ορφανή», αλλά μοιράζεται βάσει συγκεκριμένων κανόνων που προβλέπει ο Αστικός Κώδικας. Οι συγγενείς καλούνται να αποφασίσουν αν θα αποδεχθούν ή θα αποποιηθούν την κληρονομιά, ανάλογα με τη σειρά ή αλλιώς την «τάξη» στην οποία ανήκουν. Ο δικηγόρος Γιώργος Νικολακόπουλος εξηγεί στα «ΝΕΑ» ποιοι κληρονομούν πρώτοι, ποιοι ακολουθούν και πότε το Δημόσιο αποκτά δικαιώματα επί της περιουσίας.

«Σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, όταν ο θανών δεν έχει αφήσει διαθήκη, οι κληρονόμοι του λέγονται “εξ αδιαθέτου κληρονόμοι” και αρχικά (πρώτη τάξη) είναι τα τέκνα του και ο/η σύζυγός του. Ο σύζυγος κληρονομεί το 1/4 της κληρονομίας και τα παιδιά τα 3/4. Με την τροποποίηση του κληρονομικού δικαίου, ο σύζυγος θα κληρονομεί πλέον το 1/3».

«Αν δεν υπάρχουν τέκνα», συνεχίζει ο κ. Νικολακόπουλος, «κληρονομούν τα αδέλφια και οι γονείς του θανόντος (δεύτερη τάξη). Σε αυτή τη δεύτερη τάξη, ο σύζυγος κληρονομεί το 1/2 της περιουσίας».

«Στη συνέχεια έχουμε ως κληρονόμους τους παππούδες και τις γιαγιάδες του κληρονομουμένου, τους προπαππούδες και τις προγιαγιάδες και φτάνουμε έως τους θείους και τα πρώτα ξαδέρφια», εξηγεί.

«Στην πέμπτη τάξη ο σύζυγος παίρνει όλη την περιουσία, δηλαδή ο σύζυγος είναι ο αποκλειστικός κληρονόμος όταν δεν υπάρχουν κληρονόμοι των προηγούμενων τάξεων», προσθέτει ο δικηγόρος.

«Τέλος, στην έκτη τάξη όλη η περιουσία πηγαίνει στο Δημόσιο», καταλήγει ο κ. Νικολακόπουλος.

Διαβάστε ακόμη: Κληρονομιά: Οδηγός για τις νέες αλλαγές – Τι πρέπει να ξέρετε

Αποποίηση κληρονομιάς: Τι πρέπει να ξέρουν οι κληρονόμοι

Όπως εξηγεί ο κ. Νικολακόπουλος, «ο κληρονόμος που δεν επιθυμεί να λάβει την κληρονομιά, για παράδειγμα επειδή περιλαμβάνει χρέη, οφείλει να προχωρήσει στη δήλωση αποποίησης ενώπιον του Πρωτοδικείου του τόπου της τελευταίας κατοικίας του θανόντος, εντός προθεσμίας τεσσάρων μηνών από το θάνατο ή τη γνώση αυτού και την επαγωγή της κληρονομιάς».

«Η σημαντική αλλαγή είναι ότι η δήλωση αποποίησης μπορεί πλέον να γίνει και ηλεκτρονικά, μέσω της πλατφόρμας gov.gr, με χρήση ψηφιακής υπογραφής», σημειώνει.

Ο ίδιος τονίζει ότι εξακολουθεί να ισχύει η σιωπηρή αποδοχή της κληρονομιάς, δηλαδή η αποδοχή της κληρονομιάς σε περίπτωση που δεν πραγματοποιηθεί εμπρόθεσμα η αποποίηση. Ωστόσο, όπως εξηγεί ο κ. Νικολακόπουλος, η τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου μειώνει τις αρνητικές συνέπειες: «Ο κληρονόμος δεν κινδυνεύει πλέον να χάσει την προσωπική του περιουσία από τα χρέη του θανόντος, αλλά μόνο αυτά που κληρονόμησε».

Τέλος, σύμφωνα με τον δικηγόρο, η αποποίηση δεν είναι απαραίτητο να γίνει με τη συνδρομή δικηγόρου. Παρά ταύτα, η νομική συμβολή κρίνεται χρήσιμη, κυρίως όταν δεν είναι πλήρως γνωστή η περιουσιακή κατάσταση του κληρονομούμενου.

Οι βασικοί τρόποι για να απαλλαγούν οι κληρονόμοι από τα χρέη της κληρονομιαίας περιουσίας χωρίς να χάσουν τα ακίνητά τους, της κληρονομιάς και τα δικά τους, είναι οι εξής:

• Η ρύθμιση των οφειλών απευθείας με τους δανειστές. Δηλαδή διαπραγματεύσεις και συμβιβαστική επίλυση με διακανονισμό του χρεωστικού υπολοίπου που προέρχεται από τις τράπεζες, τα funds, την Εφορία, τα Ασφαλιστικά Ταμεία, τους Ιδιώτες κ.α.
• Η αξιοποίηση του Εξωδικαστικού Μηχανισμού (εφόσον συντρέχουν οι προβλεπόμενες προϋποθέσεις).
• Η δικαστική οδός, ώστε να προστατευτούν τα ακίνητα και να αφαιρεθούν, από τα χρέη της κληρονομίας, τυχόν μη νόμιμες χρεώσεις και πιθανόν και παραγεγραμμένες οφειλές.

Η επικείμενη μεταρρύθμιση, σύμφωνα με πληροφορίες, θα στοχεύει στην ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου και στη διευκόλυνση των πολιτών να διαχειρίζονται γρήγορα και αποτελεσματικά τις υποθέσεις κληρονομιάς, ειδικά όταν εμπλέκονται χρέη.