Τόμας Οστερμάιερ: «Οι διασκευές είναι στο DNA του θεάτρου»

Μπροστά από ένα λιτό σκηνικό με τους μαύρους τοίχους της σκηνής, ζωγραφισμένους με λευκή κιμωλία σαν ένα πρόχειρα στημένο σπίτι, ο Τόμας Οστερμάιερ μίλησε για την αλήθεια, την ευθύνη και τη διαφάνεια. Στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε χθες στην Αθήνα, ο παγκοσμίου φήμης σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής της βερολινέζικης Σαουμπίνε παρουσίασε τη δική του, ριζοσπαστική εκδοχή του «Εχθρού του λαού» του Ίψεν, ένα έργο που, όπως είπε, «γράφτηκε πριν από 143 χρόνια αλλά είναι τόσο επίκαιρο σήμερα». Η συγκεκριμένη παραγωγή, προϊόν της διεθνούς συνεργασίας του Θεάτρου του Νέου Κόσμου με τη Σαουμπίνε, αποτελεί «τη σημαντικότερη στιγμή στα 29 χρόνια του θεάτρου», όπως επισήμανε ο διευθυντής του Μίλτος Σωτηριάδης.

Προκειμένου να μεταφέρει το έργο τις σύγχρονες κοινωνικές και πολιτικές πραγματικότητες, ο Τόμας Οστερμάιερ προχώρησε στη δική του διασκευή. «Οι διασκευές βρίσκονται στο ίδιο το DNA του θεάτρου. Είναι η δική μας, η σύγχρονη αστική κοινωνία η οποία θεωρεί ότι το θέατρο έχει μια συγκεκριμένη ταυτότητα που δεν θα πρέπει να αλλάζει. Αυτό δεν αφορά καθόλου το ίδιο το θέατρο. Μόνο έναν κανόνα έχει η τέχνη: να είμαστε ελεύθεροι. Οσον αφορά τη συγκεκριμένη διασκευή, έχουμε κάνει αρκετές αλλαγές. Οι κυριότερες αφορούν την ίδια τη δραματουργία. Δεν είμαι ιδιαίτερα ευχαριστημένους από τους τους γυναικείους χαρακτήρες, οπότε συμπτύξαμε τον ρόλο της κόρης και της συζύγου σε ένα πρόσωπο ώστε να είναι πιο αμφίσημος. Ταυτόχρονα κόψαμε και κάποιους χαρακτήρες από το έργο ενώ δώσαμε έμφαση στον λόγο» επισήμανε ο σκηνοθέτης.

«Αγαπημένο του Χίτλερ»

Παρά τις αλλαγές, ο ίδιος επιχείρησε να διατηρήσει ανέπαφο τον πυρήνα της σύγκρουσης του Ιψεν: την αναμέτρηση της αλήθειας με τη σκοπιμότητα. «Το έργο θέτει το ερώτημα του πώς η αλήθεια βγαίνει στον κόσμο και ποιος είναι ο κίνδυνος για αυτή. Αυτή τη στιγμή, ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι τα οικονομικά συμφέροντα. Βιώνουμε μια πολύ μεγάλη αντίφαση μεταξύ των οικονομικών συμφερόντων και της ηθικής. Και ίσως να είναι η μεγαλύτερη της εποχής μας. Δείχνουμε λοιπόν το πώς οι άνθρωποι στην εξουσία χειραγωγούν τους υπόλοιπους κι εν προκειμένω τους δημοσιογράφους για να αλλάξουν την αλήθεια, για να μη βγει αυτή προς τα έξω, και αφετέρου πώς ένα πολιτικό ή ένα κοινωνικό κίνημα καταρρέει» επισήμανε ο Τόμας Οστερμάιερ, ο οποίος υπενθύμισε ότι το συγκεκριμένο έργο ήταν το αγαπημένο του Αδόλφου Χίτλερ. «Αυτό το έργο μιλάει για τη ριζοσπαστικοποίηση ενός χαρακτήρα, κάτι που συμβαίνει λόγω των απαιτητικών και δραματικών συνθηκών. Μιλάμε για την πόλη η οποία δηλητηριάζεται. Ο Χίτλερ σε αυτό έβλεπε μια μεταφορά της εποχής του. Σήμερα οι συνθήκες είναι επίσης δραματικές. Είμαστε ενώπιον πολύ δραματικών συνθηκών με ανθρώπους σε πολύ φτωχή κατάσταση και, όπως έχει θέσει η Ρόζα Λούξεμπουργκ, μπροστά στην καταστροφή έχουμε να επιλέξουμε είτε τον σοσιαλισμό είτε τη βαρβαρότητα. Η κατάσταση λοιπόν μπορεί να πάει είτε προς την Ακρα Δεξιά είτε την Ακρα Αριστερά. Γι’ αυτό το έργο μπορεί να διαβαστεί και από τις δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος» τόνισε ο επικεφαλής της Σαουμπίνε.

Από την πλευρά των ηθοποιών, ο Κωνσταντίνος Μπιμπής στάθηκε στο ότι ο Τόμας Οστερμάιερ «δουλεύει με έναν πάρα πολύ διεισδυτικό τρόπο, με μια φοβερή ακρίβεια πάνω στον ρεαλισμό», ενώ η Λένα Παπαληγούρα ότι στις πρόβες εκείνος «δημιουργεί ένα πλαίσιο όπου η ελευθερία είναι ζητούμενο αλλά ταυτόχρονα υπάρχει μεγάλη καθοδήγηση και εμπιστοσύνη».