Πώς μετακινείς ένα χωριό;  

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, εκεί που ο άνεμος από τον Καναδά συναντά την αλμύρα του ωκεανού, το γαλλικό χωριό Μικελόν ετοιμάζεται να κάνει κάτι που μοιάζει αδιανόητο: να μετακινηθεί ολόκληρο σε ένα νέο σημείο, μερικές εκατοντάδες μέτρα πιο ψηλά.

Οι 600 κάτοικοι αυτού του μικρού νησιού, το τελευταίο γαλλικό έδαφος στην αμερικανική ήπειρο, ζουν τις τελευταίες μέρες του χωριού τους όπως το ήξεραν. Η θάλασσα τρώει σιγά-σιγά το χώμα κάτω από τα σπίτια τους.

Ο δήμαρχος, Φρανκ Ντετσεβερί, δείχνει από έναν λόφο το σημείο όπου θα χτιστούν τα νέα σπίτια. «Εδώ θα είναι το μέλλον μας», λέει με ένα κουρασμένο χαμόγελο. Κάτω, το παλιό Μικελόν φαίνεται μικρό και ευάλωτο, μόλις δύο μέτρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας. Από το 2014, όταν ο τότε πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ επισκέφθηκε το νησί και προειδοποίησε ότι ενδέχεται να βυθιστεί ως το τέλος του αιώνα, η ζωή των κατοίκων άλλαξε ριζικά.

Η κυβέρνηση απαγόρευσε κάθε νέα οικοδόμηση και, έτσι, η ελπίδα για μέλλον φάνηκε να σβήνει.

Η αμφιβολία όμως άρχισε να μετατρέπεται σε δράση μετά τα ισχυρά κύματα καταιγίδων που έπληξαν το νησί.

Η τρομακτική απειλή των πλημμυρών ξύπνησε τη συλλογική συνείδηση· αρκετοί κάτοικοι απαίτησαν σχέδιο μετεγκατάστασης. Το 2022, μετά τον ελάχιστα αποτρεπτικό πέρασμα του τυφώνα Φιόνα, ο δήμος αποφάσισε να προχωρήσει. Για πρώτη φορά στη Γαλλία, ένα χωριό μετακινείται ολόκληρο λόγω της κλιματικής κρίσης.

Η κυβέρνηση χρηματοδοτεί την προσπάθεια μέσω του Ταμείου Barnier, που εξαγοράζει ακίνητα σε περιοχές υπό κλιματικό κίνδυνο. Οι κάτοικοι έχουν τρία χρόνια στη διάθεσή τους να χτίσουν τα νέα τους σπίτια – «λίγο-λίγο», όπως λέει ο δήμαρχος. Μέχρι στιγμής περίπου 50 άνθρωποι έχουν εγγραφεί για τη μετεγκατάσταση, με συνεργεία να επεκτείνουν τις υποδομές νερού και ηλεκτρισμού.

Ο Φιλίπ Ντετσεβερί, ένας συνταξιούχος κάτοικος, από τους πρώτους που αποφάσισαν να φύγουν, θυμάται πώς η θάλασσα πολλές φορές πλημμύρισε το σπίτι του. Σήμερα έχει ήδη τα σχέδια για τη νέα κατοικία του. «Δεν έχει αξία πια να μείνουμε», λέει. «Το κάνουμε για τα παιδιά μας, για να τους αφήσουμε κάτι σταθερό και όχι ένα κτίριο που θα χαθεί.»

Παράλληλα, άλλοι ντόπιοι παραμένουν διχασμένοι. Η Νάνσι Χέις, υπάλληλος του δημαρχείου, λέει ότι «οι περισσότεροι αρχίζουν να σκέφτονται θετικά, αλλά ίσως χρειαστεί άλλη μια μεγάλη καταιγίδα για να πειστούν όλοι».

Η συζήτηση είναι δύσκολη, σε μια κοινότητα τόσο μικρή που όλοι γνωρίζονται και συνδέονται οικογενειακά.

Το ερώτημα όμως που μένει ανοιχτό είναι βαθύτερο. Ο πρόεδρος του Σεν Πιερί και Μικελόν, Μπερνάρ Μπριάν, αναρωτιέται αν μπορείς πράγματι να μεταφέρεις τη «ψυχή» ενός χωριού. Ο αρχιτέκτονας Λοράν Πινόν, που επιβλέπει το έργο, απαντά πως αυτό ακριβώς προσπαθούν να κάνουν: να πάρουν την ίδια την ταυτότητα του τόπου —τους ανθρώπους, τα σπίτια, το πνεύμα— και να τη μεταφέρουν αλλού, χωρίς να τη χάσουν.

Στο Μικελόν, εκεί όπου οι απόγονοι των Ακαδιάνων ψάρευαν κάποτε τον μπακαλιάρο τους στα ανοιχτά και τώρα βλέπουν τη γη να χάνεται, η ιστορία μοιάζει να επαναλαμβάνεται. Οι πρόγονοι έμαθαν να επιβιώνουν μέσα από ξεριζωμούς. Ίσως αυτό το νέο ταξίδι στην ξηρά να είναι απλώς η επόμενη σελίδα ενός κύκλου που η θάλασσα αρνείται να αφήσει να τελειώσει.