Πώς θα δούμε τα Γλυπτά στο Μουσείο Ακρόπολης – Οι λύσεις που εξετάζονται αν συμφωνηθεί ο επαναπατρισμός τους

Ετοιμο να απαντήσει στη μεγαλύτερη πρόκληση που θα αντιμετωπίσει στην 16ετή ιστορία του είναι το Μουσείο Ακρόπολης. Κι αυτή δεν είναι άλλη από την πιθανή υποδοχή των Γλυπτών του Παρθενώνα, εφόσον, βεβαίως, διευθετηθούν όλα τα επιμέρους ζητήματα και ολοκληρωθεί η συμφωνία επαναπατρισμού τους από το Βρετανικό Μουσείο στην Αθήνα.

Στο επίκεντρο της προετοιμασίας έχει τεθεί κυρίως η ζωφόρος του Παρθενώνα, καθώς θεωρείται ότι είναι και το πιθανότερο σύνολο (συγκριτικά με τα αετώματα και τις μετόπες) να επαναπατριστεί για δύο λόγους. Πρώτον διότι σε μεγάλο ποσοστό η ζωφόρος διατηρείται σε καλή κατάσταση, σε αντίθεση με τα αετώματα που έχουν υποστεί μεγάλες απώλειες, και τις μετόπες που σώζονται πολύ αποσπασματικά. Και δεύτερον διότι στη μαρμάρινη επιφάνειά της, μήκους 160μ., απεικονίζεται μια ενιαία αφήγηση – η πομπή των Παναθηναίων – και η ολοκληρωμένη παρουσίασή της θα αποκαταστήσει με σαφήνεια την καλλιτεχνική και αρχιτεκτονική συνοχή του μνημείου, ενισχύοντας τη σημασία του επαναπατρισμού.

Βασική αρχή όλων των διαφορετικών μελετών και λύσεων που έχουν εξετάσει οι  έμπειροι συντηρητές του Μουσείου Ακρόπολης σε συνεργασία με τους αρχαιολόγους είναι η πλήρης αναστρεψιμότητα, καθώς δεν είναι βέβαιο πως τα τμήματα του γλυπτού διακόσμου του Παρθενώνα που θα επαναπατριστούν, δεν θα χρειαστεί να επιστραφούν κάποια στιγμή στη Βρετανία. Η αρχή της αναστρεψιμότητας είναι άρρηκτα δεμένη βεβαίως με την ασφάλεια τόσο των υφισταμένων στην Αθήνα τμημάτων της ζωφόρου, όσο και με εκείνων που θα έρθουν από το Λονδίνο.

Αν και το μουσείο ανεγέρθηκε με σκοπό να υποδεχτεί τα ξενιτεμένα Γλυπτά, η άφιξη των τμημάτων της ζωφόρου από το Βρετανικό Μουσείο και η έκθεσή τους στην Αθήνα απαιτεί να γίνουν τεχνικές προσαρμογές, ώστε να εξασφαλιστεί τόσο η απαραίτητη σταθερότητα, όσο και να μη διασπαστεί η ενιαία «κινηματογραφική» αφήγηση της παναθηναϊκής πομπής. Κι αυτό διότι στο Μουσείο της Ακρόπολης τη θέση των κλεμμένων από τον Ελγιν τμημάτων της ζωφόρου, έχουν πάρει γύψινα αντίγραφά τους.

Οι ολόκληρες πλάκες της ζωφόρου που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο, κυρίως από τη βόρεια και την ανατολική πλευρά, θεωρούνται σχετικά πιο εύκολα διαχειρίσιμες συγκριτικά με τις υπόλοιπες στις οποίες υπάρχουν πολλές διαμελισμένες μορφές ανθρώπων και αλόγων, οι οποίες και θα επανενωθούν στην περίπτωση του επαναπατρισμού.

ΟΙ ΔΥΟ ΛΥΣΕΙΣ

Δύο είναι οι επικρατέστερες λύσεις που έχουν μελετηθεί για την έκθεση της ενοποιημένης πλέον ζωφόρου στην Αθήνα. Η πρώτη λύση έχει ήδη δοκιμαστεί ήδη σε μικρή κλίμακα και προβλέπει την αφαίρεση των γύψινων εκμαγείων και την τοποθέτηση των αυθεντικών γλυπτών με τη χρήση στηριγμάτων τιτανίου. Στα πλεονεκτήματά της είναι ότι προσφέρει μια ενίαια εικόνα της αφήγησης της ζωφόρου. Στα μειονεκτήματά της, όμως, είναι ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα να προκληθούν μικρές ρωγμές κι αποκολλήσεις κατά την προσπάθεια σύνδεσής τους. Μία ακόμη παράμετρος που προβληματίζει τους συντηρητές είναι η διαφορετική κατάσταση διατήρησης μεταξύ των θραυσμάτων που βρίσκονται σε Αθήνα και Λονδίνο και ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τη «συνένωσή» τους. Και επιπλέον η εφαρμογή της συγκεκριμένης λύσης θα καταστήσει δυσκολότερη την αποσυναρμολόγηση των θραυσμάτων, στην περίπτωση που θα πρέπει να επιστραφούν εκ νέου στο Λονδίνο.

Η δεύτερη λύση, που ως τώρα φέρεται ως εκείνη που προκρίνεται, είναι της «παράλληλης θέασης», που σημαίνει ότι τα θραύσματα που βρίσκονται στην Αθήνα και εκείνα που θα επαναπατριστούν δεν ενώνoνται φυσικά, δηλαδή δεν τοποθετούνται στην ίδια επιφάνεια και δεν εφάπτονται, αλλά θα βρίσκονται σε απόσταση και σε άμεση οπτική επαφή, έτσι ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να αντιληφθεί τη συνέχεια της αφήγησης. Τεχνικά η λύση αυτή είναι πιο απλή και ασφαλής για τα Γλυπτά, και παράλληλα είναι άμεσα αναστρέψιμη. Κάθε θραύσμα που θα ταξιδέψει από το Λονδίνο θα έχει το δικό του στήριγμα από τιτάνιο (εξετάζεται και το ειδικής κατασκευής πλέξιγκλας) που θα το διατηρεί στη σωστή απόσταση και γωνία θέασης σε σχέση με τα εκτεθειμένα στο Μουσείο Ακρόπολης. Στην περίπτωση αυτή δεν αποκλείεται να επιστρατευθεί και η τεχνολογία εικονικής πραγματικότητας ώστε να αποδοθεί πληρέστερα ενοποιημένη η εικόνα του συνόλου, για την καλύτερη κατανόησή του από τους επισκέπτες.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ

Σε κάθε περίπτωση η διαδικασία του επαναπατρισμού μόνο εύκολη δεν προβλέπεται να είναι – εφόσον συμβεί – καθώς εκτιμάται ότι η αποσυναρμολόγηση της ζωφόρου από το Βρετανικό Μουσείο θα χρειαστεί έως και μήνες για να ολοκληρωθεί και με δεδομένο ότι θα έχει προηγηθεί σχετική μελέτη. Απολύτως εξειδικευμένη μελέτη θα απαιτηθεί και για την ασφαλή μεταφορά των ογκωδών και εξαιρετικά ευαίσθητων ανάγλυφων αρχιτεκτονικών μελών και την κατασκευή ειδικών κιβωτίων, τα οποία θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις εξειδικευμένες ανάγκες που θα έχει ο τρόπος μεταφοράς που εν τέλει θα επιλεγεί (οδικώς, αεροπορικώς ή διά θαλάσσης) για να ταξιδέψουν στην Αθήνα.