Προσοχή ταξιδιώτες: Οι απατεώνες εκμεταλλεύονται το νέο σύστημα εισόδου της Ευρώπης

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε σε ισχύ στις 12 Οκτωβρίου το νέο Σύστημα Εισόδου/Εξόδου (Entry/Exit System – EES), έπειτα από πολυετείς καθυστερήσεις. Σύμφωνα με τη νέα ρύθμιση, στις 29 χώρες, που συμμετέχουν στη Ζώνη Σένγκεν , θα καταγράφονται τα βιομετρικά δεδομένα όλων των ταξιδιωτών εκτός ΕΕ —όπως φωτογραφίες προσώπου και δακτυλικά αποτυπώματα— κάθε φορά που εισέρχονται ή εξέρχονται από τα σύνορα. Σκοπός του μέτρου είναι να βελτιωθεί η ασφάλεια, να προσδιορίζονται οι παραβάτες των ορίων παραμονής και να απλουστευθούν οι διαδικασίες ελέγχου στα σύνορα.

Η μεταρρύθμιση αυτή αφορά τόσο τους ταξιδιώτες χωρίς βίζα όσο και εκείνους με βραχυχρόνια θεώρηση. Κατά την πρώτη τους είσοδο, οι συνοριοφύλακες θα συλλέγουν και θα αποθηκεύουν τα δεδομένα τους για τρία χρόνια, ενώ σε επόμενες διασχίσεις η διαδικασία θα είναι πολύ πιο γρήγορη. Όσοι διαθέτουν βιομετρικό διαβατήριο, θα μπορούν να χρησιμοποιούν ειδικά αυτόματα μηχανήματα, τα οποία θα επιβεβαιώνουν τα στοιχεία τους και θα υπολογίζουν το υπόλοιπο των ημερών διαμονής. Για όσους δεν διαθέτουν βιομετρικό διαβατήριο, τα στοιχεία θα συλλέγονται χειροκίνητα.

Επισημαίνεται ότι, για λόγους ασφαλείας, πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα θα έχουν μόνο οι υπεύθυνες για τα σύνορα, την έκδοση βίζας και την μετανάστευση Αρχές, τα αστυνομικά όργανα και η Europol.  Όμως, υπό αυστηρές προϋποθέσεις , τα δεδομένα μπορούν να μεταφερθούν σε άλλη χώρα (εντός ή εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης) ή σε διεθνείς οργανισμούς ( οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης ή την Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού, σύμφωνα με το Παράρτημα 1 του Κανονισμού 2017/2226) για επιστροφή (Άρθρο 41, παράγραφοι 1 και 2 και Άρθρο 42) και για σκοπούς, που σχετίζονται με την επιβολή του νόμου. Οι μεταφορικές εταιρείες  θα μπορούν να διαπιστώσουν μόνο εάν οι κάτοχοι θεωρημένης βίζας έχουν ήδη εξαντλήσει τον αριθμό των εισόδων, που τους επιτρέπονται. Δεν θα έχουν πρόσβαση σε άλλα προσωπικά τους δεδομένα.

Σύμφωνα με τον Ευρωπαίο Επίτροπο Εσωτερικών και Μετανάστευσης Μάγκνους Μπρούνερ, «το Σύστημα Εισόδου – Εξόδου αποτελεί την ψηφιακή ραχοκοκαλιά του νέου κοινού Ευρωπαϊκού πλαισίου μετανάστευσης κι ασύλου».

Ωστόσο, η εισαγωγή του EES φαίνεται να έχει προκαλέσει σύγχυση με ένα άλλο πρόγραμμα, το ETIAS (European Travel Information and Authorisation System), που δεν έχει ακόμη τεθεί σε εφαρμογή. Το ETIAS θα λειτουργεί ως άδεια ταξιδίου για επισκέπτες από χώρες που δεν χρειάζονται βίζα, όπως οι ΗΠΑ, και θα κοστίζει 20 ευρώ. Παρότι η έναρξή του έχει προγραμματιστεί για το τέλος του 2026, δεκάδες ψεύτικοι ιστότοποι ήδη υπόσχονται την παροχή της υπηρεσίας, εκμεταλλευόμενοι την άγνοια των ταξιδιωτών.

Η βρετανική ταξιδιωτική ένωση ABTA έχει ήδη προειδοποιήσει πως οι πολίτες που επιχειρούν να “κάνουν αίτηση” για ETIAS τώρα διατρέχουν κίνδυνο απάτης, τόσο οικονομικά όσο και σε επίπεδο προσωπικών δεδομένων. Ορισμένοι εξαπατημένοι χρήστες ανέφεραν ότι πλήρωσαν σημαντικά ποσά σε ανύπαρκτες «εταιρείες έκδοσης» που υποσχέθηκαν επιτάχυνση των διαδικασιών. Οι αρχές της ΕΕ διευκρίνισαν πως κανείς δεν χρειάζεται να κάνει αίτηση αυτή τη στιγμή, και πως όταν τεθεί σε ισχύ το ETIAS, θα υπάρχει μόνο μία επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις αιτήσεις.

Παρά τη χθεσινή εκκίνηση του EES, δεν έχουν ενεργοποιηθεί όλα τα σύνορα και οι σταθμοί εισόδου. Η πλήρης λειτουργία του συστήματος αναμένεται έως τις 10 Απριλίου 2026. Μέχρι τότε, το παραδοσιακό σφράγισμα διαβατηρίων θα συνεχιστεί κανονικά. Οι Aρχές επισημαίνουν ότι η συλλογή βιομετρικών δεδομένων ενδέχεται να μην γίνεται ακόμη σε όλα τα σημεία εισόδου, κάτι που σημαίνει ότι σε ορισμένα αεροδρόμια ή λιμάνια η εγγραφή μπορεί να καθυστερήσει.

Το εγχείρημα αυτό θεωρείται προοίμιο για τον νέο τρόπο ελέγχου συνόρων χωρίς φυσική σφραγίδα, ο οποίος θα προσφέρει στα κράτη-μέλη μεγαλύτερη δυνατότητα παρακολούθησης της διάρκειας διαμονής και θα συμβάλει στην αντιμετώπιση της παράνομης υπέρβασης των ημερών παραμονής. Παράλληλα, στοχεύει στην ενίσχυση της διαλειτουργικότητας των ευρωπαϊκών βάσεων δεδομένων για μετανάστευση, άσυλο και ασφάλεια, επιτρέποντας σε αστυνομικές και συνοριακές αρχές να ανταλλάσσουν πληροφορίες ταχύτερα.

Μέχρι τότε, ταξιδιώτες εκτός ΕΕ θα πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν απαιτείται καμία αίτηση ETIAS, ούτε κάποια νέα διαδικασία πέραν των υφιστάμενων ελέγχων. Οι ειδικοί συμβουλεύουν όσους σκοπεύουν να ταξιδέψουν στην Ευρώπη να ενημερώνονται αποκλειστικά από τις επίσημες ιστοσελίδες της ΕΕ ή των πρεσβειών τους, ώστε να προστατεύσουν τα στοιχεία και τα οικονομικά τους. Όπως σημειώνουν ταξιδιωτικοί οργανισμοί, κάθε νέα τεχνολογική αλλαγή δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για απατεώνες – και αυτή η φορά δεν αποτελεί εξαίρεση.