Ο χρυσός απειλεί το δολάριο ως «βασιλιά» των παγκόσμιων αποθεμάτων

Η παγκόσμια οικονομία διανύει μια ιστορική καμπή, καθώς ο χρυσός καταγράφει ράλι χωρίς προηγούμενο, φέρνοντας στο προσκήνιο όχι μόνο την άνοδο του πολύτιμου μετάλλου, αλλά και την υποχώρηση του δολαρίου ως κυρίαρχου αποθεματικού νομίσματος. Ο χρυσός ξεπέρασε πρόσφατα τα 4.300 δολάρια ανά ουγκιά — από επίπεδα κάτω των 1.700 δολαρίων πριν από λίγα χρόνια — και πλέον αποτελεί το 30% των παγκόσμιων αποθεμάτων έναντι μόλις 24% στα μέσα του 2025. Ταυτόχρονα, το μερίδιο του δολαρίου μειώθηκε από 43% σε 40%, σηματοδοτώντας μια ριζική αλλαγή στον παγκόσμιο νομισματικό χάρτη.

Η άνοδος του χρυσού δεν είναι απλώς ζήτημα αυξημένης ζήτησης για το ίδιο το μέταλλο, αλλά εκφράζει την αυξανόμενη αμφιβολία των επενδυτών για τα νομίσματα fiat (όπως το δολάριο, το ευρώ και η λίρα) και την εμπιστοσύνη στα δημόσια χρέη, καθώς τα ελλείμματα διογκώνονται σε ανησυχητικά επίπεδα. Η πτώση της «αγοραστικής αξίας» αυτών των νομισμάτων έχει επαναφέρει στο προσκήνιο το λεγόμενο “debasement trade” — τη στρατηγική της κατοχής περιουσιακών στοιχείων που διατηρούν ή αυξάνουν την αξία τους ενώ οι κυβερνητικές νομισματικές μονάδες φθείρονται από την πληθωριστική εκτύπωση χρήματος.

Από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, οι δυτικές χώρες βρίσκονται αντιμέτωπες με δημόσια χρέη που ξεπερνούν το 110% του ΑΕΠ τους, χωρίς εμφανή πρόθεση πολιτικής να μειωθούν αυτά τα ελλείμματα. Αυτό δημιουργεί κινδύνους είτε για νομισματική χρηματοδότηση του χρέους — δηλαδή για εκτύπωση χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες — είτε για κρίση χρέους με σοβαρές συνέπειες για τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Ήδη, η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών αμφισβητείται, καθώς κυβερνήσεις πιέζουν για χαμηλότερα επιτόκια χρηματοδότησης, που παράλληλα τροφοδοτούν τον πληθωρισμό.

Στις ΗΠΑ, η πίεση του Προέδρου προς τη Federal Reserve να μειώσει τα επιτόκια παρά τη σχετικά υψηλή πληθωριστική πίεση αποδυναμώνει την εμπιστοσύνη στην ισχύ και ανεξαρτησία του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Παράλληλα, χώρες όπως η Κίνα συνεχίζουν αδιαλείπτως την αγορά χρυσού για τις κεντρικές τους τράπεζες, επιδιώκοντας μεγαλύτερη νομισματική αυτονομία και αντίβαρο στη δεσπόζουσα θέση του δολαρίου. Ενδεικτικά, χώρες της ανατολικής Ευρώπης, όπως η Πολωνία, έχουν αυξήσει σημαντικά τα αποθέματά τους σε χρυσό, αναζητώντας ασφαλές καταφύγιο σε καιρούς γεωπολιτικής αβεβαιότητας.

Ακόμα και καταστάσεις, που θυμίζουν τραπεζικές αναταράξεις στις ΗΠΑ, εντείνουν το ενδιαφέρον για το χρυσό, προσελκύοντας επενδυτές, που αναζητούν αξιόπιστα «καταφύγια».

Οι αναλυτές της UniCredit Research υπογραμμίζουν ότι οι χώρες των αναδυόμενων αγορών κινούνται σταθερά μακριά από το δολάριο μειώνοντας τον ρόλο του στις διεθνείς συναλλαγές τους και ενισχύοντας τα αποθεματικά τους σε χρυσό. Ο χρυσός παύει πλέον να είναι απλώς μια παθητική αποθήκη αξίας και μετατρέπεται σε ενεργό στρατηγικό εργαλείο για τη διαχείριση συναλλαγματικών αποθεμάτων και τη μείωση της έκθεσης σε νομισματικές πιέσεις και κυρώσεις.

Η οριστική «ισοπαλία» μεταξύ χρυσού και δολαρίου στα παγκόσμια αποθεματικά νομίσματα θα απαιτούσε, σύμφωνα με το Deutsche Bank, τιμή χρυσού κοντά στα 5.790 δολάρια ανά ουγκιά, επιβεβαιώνοντας το ιστορικό βάθος της επικείμενης μεταβολής. Οι αγορές φαίνεται ότι προεξοφλούν αυτήν την τάση, αντιλαμβανόμενες το τέλος της παντοδυναμίας του δολαρίου και την αυξανόμενη πολυπολικότητα στην παγκόσμια χρηματοοικονομική αρχιτεκτονική.

Σε αυτό το τοπίο, το φράγκο της Ελβετίας ξεχωρίζει από τα νομίσματα fiat, χάρη στην πολιτική δημοσιονομικής βιωσιμότητας και την ανταγωνιστικότητα της ελβετικής οικονομίας.

Τελικά, η «χρυσή φρενίτιδα» δεν είναι απλώς μια μόδα που προέκυψε από φόβους για πληθωρισμό ή γεωπολιτική κρίση, αλλά αναδεικνύει μια θεμελιώδη μεταβολή στο διεθνές νομισματικό σύστημα και στην εμπιστοσύνη που αποδίδεται σε παραδοσιακά νομισματικά συστήματα και θεσμούς.

Αυτή η εξέλιξη αποτελεί το νέο σημαντικό ορόσημο για το 2025, με τον χρυσό να διεκδικεί ξανά μερίδιο πρωταγωνιστή στην παγκόσμια οικονομία, αντιστρέφοντας τάσεις που διαμορφώθηκαν εδώ και δεκαετίες και σηματοδοτώντας αλλαγές που πιθανόν θα διαμορφώσουν την παγκόσμια σκηνή για πολλά χρόνια.