Οι αρχαιολογικοί χώροι της Γάζας που εκπέμπουν SOS

Επιχείρηση υψηλού ρίσκου υπό άκρα μυστικότητα για τη διάσωση της μοναδικής σημαντικής συλλογής αρχαιοτήτων που είχε απομείνει στο παλαιστινιακό έδαφος, οργανώθηκε προ ημερών στη Γάζα, καθώς υπήρχαν πληροφορίες πως οι αποθήκες όπου φυλάσσονταν οι αρχαιότητες ήταν επικείμενος στόχος των ισραηλινών δυνάμεων. «Επρόκειτο για μια διάσωση πραγματικά την τελευταία στιγμή», δήλωσε ο Ολιβιέ Ποκιγιόν, διευθυντής της Γαλλικής Βιβλικής και Αρχαιολογικής Σχολής Ιεροσολύμων (EBAF) που είναι ένα από τα παλαιότερα ακαδημαϊκά ιδρύματα της περιοχής και το οποίο φιλοξενούσε τα κειμήλια στο ισόγειο ενός πολυώροφου κτιρίου.

Η αποθήκη περιείχε περίπου 180 κυβικά μέτρα ευρημάτων από σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Γάζας. Η σημασία των ευρημάτων δε είναι τεράστια όχι μόνο επειδή ένα από τα δύο μουσεία της Γάζας έχει καταστραφεί και το άλλο έχει υποστεί σοβαρές ζημιές από την έναρξη του πολέμου, σχεδόν πριν από δύο χρόνια, αλλά και επειδή οι συλλογές στην εν λόγω αποθήκη είχαν ταξινομηθεί συστηματικά. «Πολλά αντικείμενα έχουν σπάσει ή χαθεί, αλλά είχαν φωτογραφηθεί ή σχεδιαστεί, και κατά συνέπεια οι επιστημονικές πληροφορίες έχουν διασωθεί. Ισως αυτή να είναι η μόνη μαρτυρία που θα απομείνει για την αρχαιολογία της Γάζας – μέσα από βιβλία, δημοσιεύσεις, βιβλιοθήκες», επισημαίνει ο αρχαιολόγος Ρενέ Ελτερ.

Ποιοι ακριβώς είναι οι αρχαιολογικοί χώροι από τους οποίους προέρχονται οι διασωθέντες θησαυροί δεν έγινε γνωστό, πλην της μονής του Αγίου Ιλαρίωνα, η οποία έχει χαρακτηριστεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα μοναστηριακά συγκροτήματα στη Μέση Ανατολή, με έτος ίδρυσης από τον Αγιο Ιλαρίωνα τον 4ο αιώνα μ.Χ. Αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη μοναστηριακή κοινότητα στους Αγίους Τόπους, θέτοντας τις βάσεις για την εξάπλωση του μοναχισμού στην περιοχή.

Στους κορυφαίους ωστόσο χώρους και μνημεία της περιοχής που έχουν πέσει θύματα των πολεμικών συγκρούσεων στην περιοχή είναι το Παλάτι του Πασά, που αποτελεούσε έναν μικρό παράδεισο, σύμφωνα με όσους το είχαν επισκεφθεί: ένα επιβλητικό κτίριο 800 ετών με εντυπωσιακούς κήπους. Σήμερα από εκείνη την έπαυλη και φρούριο κατά τη μαμελουκική και οθωμανική κυριαρχία στη Γάζα – όπου είχε διανυκτερεύσει για μερικές νύχτες και ο Ναπολέων Βοναπάρτης – έχουν απομείνει ελάχιστα τμήματα ήδη από τα τέλη του 2023, ενώ το γειτονικό μουσείο έχει ισοπεδωθεί.

Κοντά στο παλάτι βρίσκεται το Χαμάμ Αλ – Σαμάρα, ένα λουτρό 700 ετών που ήταν από τα σημαντικότερα μνημεία της Γάζας και το οποίο έχει καταστραφεί σχεδόν ολοκληρωτικά.

Σύμφωνα με έκθεση παλαιστινίων συντηρητών στη Δυτική Οχθη και βρετανών αρχαιολόγων, που δημοσιεύτηκε στις αρχές του χρόνου, μόνο η προστασία των χώρων με αρχαιολογική και ιστορική σημασία από περαιτέρω ζημιές θα κοστίσει περίπου 33 εκατ. δολάρια και θα απαιτήσει έως και 18 μήνες. Η πλήρης ανακατασκευή μπορεί να κοστίσει σχεδόν δέκα φορές περισσότερα και να διαρκέσει έως και οκτώ χρόνια. Και όλα αυτά χωρίς να υπολογιστούν οι καταστροφές που έχουν ακολουθήσει τους μήνες μετά τη δημοσίευση της έκθεσης.