Μέση Ανατολή: Δέκα ερωτήσεις και απαντήσεις για την επόμενη μέρα

Θα αποσύρει το Ισραήλ τα στρατεύματά του;

Μέχρι στιγμής, ο ισραηλινός στρατός έχει αποσυρθεί από τις μεγάλες πόλεις της Γάζας, σε μια «κίτρινη γραμμή», που σημαίνει ότι πλέον καταλαμβάνει περίπου το 53% του εδάφους. Θεωρητικά, θα συνεχίσει να αποσύρεται σε δύο φάσεις: πρώτον, όταν δραστηριοποιηθεί η διεθνής δύναμη σταθεροποίησης· δεύτερον, σε μια μόνιμη «ζώνη ασφαλείας». Ομως ο πρωθυπουργός Νετανιάχου λέει άλλα τις τελευταίες ημέρες: «Οι ένοπλες δυνάμεις μας παραμένουν βαθιά στο έδαφος της Γάζας. Περικυκλώνουμε τη Χαμάς από όλες τις κατευθύνσεις». Ας κοιτάξουμε τι κάνει το Ισραήλ αλλού, παρατηρεί ο δημοσιογράφος της «Guardian» Πίτερ Μπόμοντ. «Εχει καταλάβει νέα εδάφη στη Συρία επ’ αόριστον και συνεχίζει να χτυπά τον Νότιο Λίβανο, παρά την εκεχειρία εκεί. Δεν έχει τηρήσει άλλες συμφωνίες, γιατί να τηρήσει αυτήν;».

Θα αφοπλιστεί η Χαμάς;

Ο αφοπλισμός αποτελεί κεντρική πτυχή του σχεδίου Τραμπ – αλλά το Σάββατο ανώτερος αξιωματούχος της Χαμάς δήλωσε ότι ο αφοπλισμός είναι «εκτός συζήτησης», τονίζοντας: «Η απαίτηση να παραδώσουμε τα όπλα μας δεν είναι προς διαπραγμάτευση». Ακόμα και όταν οι όμηροι απελευθερώθηκαν, υπήρχαν εικόνες ενόπλων σε μέρη της Γάζας, μια φαινομενική προσπάθεια της Χαμάς να επαναβεβαιώσει την εξουσία της. Ακόμα κι αν η Χαμάς συμφωνούσε θεωρητικά, δεν έχουν δοθεί λεπτομέρειες για το πώς θα μπορούσε να συμβεί ο αφοπλισμός στην πράξη. Θα συμφωνούσαν να τεθούν τα όπλα τους υπό αιγυπτιακό έλεγχο; Θα εμπιστεύονταν μια διεθνή δύναμη; Πολύ δύσκολα.

Πώς θα λειτουργήσει η «διεθνής δύναµη σταθεροποίησης»;

Το σχέδιο του Λευκού Οίκου αναφέρει ότι οι ΗΠΑ θα «συνεργαστούν με άραβες και διεθνείς εταίρους για να αναπτύξουν μια προσωρινή διεθνή δύναμη σταθεροποίησης που θα αναπτυχθεί αμέσως στη Γάζα», κάτι που θεωρεί «μακροπρόθεσμη λύση εσωτερικής ασφάλειας». Θεωρητικά, θα πρέπει να δώσει στο Ισραήλ τη διαβεβαίωση ότι μπορεί να απομακρύνει τις δυνάμεις του χωρίς να επιτρέψει στη Χαμάς να αναδιοργανωθεί. Ενώ τα αραβικά και μουσουλμανικά κράτη φαίνεται πιθανό να αποτελέσουν την πλειοψηφία οποιασδήποτε τέτοιας δύναμης, πολλές κρίσιμες λεπτομέρειες δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί: εάν θα έχει εντολή από τον ΟΗΕ, ποιο τίμημα θα ζητήσουν τα έθνη που συμμετέχουν και τι ακριβώς θα μπορεί να κάνει.

Θα ξεκινήσουν οι εργασίες ανοικοδόμησης;

Το ειρηνευτικό σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία μιας «επιτροπείας ειρήνης», υπό την προεδρία του Τραμπ, για να επιβλέπει τη δημιουργία μεταβατικής αρχής που θα διοικεί τη Γάζα και θα επιβλέπει την ανοικοδόμησή της. Το πώς θα λειτουργήσει αυτό στην πράξη είναι επίσης ασαφές, όπως και το ποιος θα διατηρήσει την ειρήνη. Το σχέδιο του Λευκού Οίκου υπόσχεται αόριστα ανοικοδόμηση στη Γάζα, βασιζόμενο σε «πολλές επενδυτικές προτάσεις και συναρπαστικές ιδέες ανάπτυξης».

Θα υπάρξει μετάβαση σε παλαιστινιακή διακυβέρνηση της Γάζας;

Το σχέδιο του Λευκού Οίκου καταρτίστηκε χωρίς ουσιαστική συμβολή από την κοινωνία των πολιτών στη Γάζα. Η μεταβατική κυβέρνηση θα περιλαμβάνει τον πρώην πρωθυπουργό της Βρετανίας Τόνι Μπλερ, αλλά προς το παρόν καμία αξιόπιστη παλαιστινιακή προσωπικότητα. Ο Νετανιάχου φαίνεται απρόθυμος να αποδεχτεί τον τελικό ρόλο της Παλαιστινιακής Αρχής που προτείνουν οι ΗΠΑ. Στην επιμονή του να αποκοπεί η Χαμάς και οποιοσδήποτε συνδέεται με αυτήν από το μέλλον της Γάζας, το σχέδιο φαίνεται να εμποδίζει κάθε προοπτική ενός λειτουργικού κράτους από την αρχή – θεωρώντας ότι πολλοί γιατροί, αστυνομικοί κ.λπ. είχαν συμμαχήσει με τη Χαμάς. Αναλυτές προειδοποιούν ότι στο Ιράκ, μια εκτεταμένη πολιτική αποκλεισμού οδήγησε πολύ γρήγορα σε αναρχία και θρησκευτική βία.

Tι γίνεται με τις σορούς των ομήρων;

Η Χαμάς απέχει πολύ από το να παραδώσει και τις 28 σορούς των ισραηλινών ομήρων που έχει συμφωνηθεί και ως απάντηση χθες το Ισραήλ ανακοίνωσε ότι από το συνοριακό πέρασμα της Ράφα μεταξύ Γάζας και Αιγύπτου θα επιτραπεί να περάσει προς τον παλαιστινιακό θύλακα μόνο η μισή από την προβλεπόμενη ανθρωπιστική βοήθεια, άγνωστο για πόσο. Εκπρόσωπος της Χαμάς είχε δηλώσει ότι η ανάκτηση ορισμένων σορών μπορεί να διαρκέσει αρκετό καιρό, καθώς βρίσκονται κάτω από ερείπια κτιρίων ή μέσα σε κατεστραμμένες σήραγγες. Το Ισραήλ αυτό το θεωρεί αθέτηση της συμφωνίας.

Μπορεί να απονεμηθεί χάρη στον Νετανιάχου;

«Δώσε του χάρη» είπε ο Ντόναλντ Τραμπ απευθυνόμενος στον ισραηλινό πρόεδρο Χέρτζογκ, δείχνοντας τον Μπένιαμιν Νετανιάχου στο τέλος της ομιλίας του στην Κνεσέτ. Αναφερόταν στη μακροχρόνια δίκη για διαφθορά του ισραηλινού πρωθυπουργού, που διακόπηκε λόγω του πολέμου στη Γάζα. Τώρα ο Νετανιάχου επιδιώκει να παραμείνει στην εξουσία, παρότι δεν μπόρεσε να εμποδίσει την επίθεση της Χαμάς πριν από δύο χρόνια στο Νότιο Ισραήλ και θέλει να διατηρήσει την υποστήριξη του κυβερνώντος συνασπισμού του, παρά τα μειωμένα ποσοστά στις δημοσκοπήσεις. Κάποιοι θεώρησαν ότι οι έπαινοι του Τραμπ προς τον Νετανιάχου ήταν η πρώτη ημέρα της προεκλογικής εκστρατείας για τις εκλογές του επόμενου έτους. Πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς θα προχωρήσει η δεύτερη φάση της συμφωνίας. Noμικοί, πάντως, εξηγούν ότι ο πρόεδρος Χέρτζογκ δεν μπορεί να δώσει χάρη στον Νετανιάχου σε αυτή τη φάση της δίκης, παρά μόνο αν καταδικαστεί οριστικά.

Τι θα γίνει με τον Μαρουάν Μπαργούτι και γιατί είναι τόσο σημαντικός ο ρόλος του;

O 66χρονος Μαρουάν Μπαργούτι εκτίει πέντε ποινές ισόβιας κάθειρξης σε ισραηλινή φυλακή, με την κατηγορία επιθέσεων που σκότωσαν πέντε πολίτες. Ο πρώην ηγέτης του κόμματος Φατάχ στη Δυτική Οχθη είναι μακράν η πιο δημοφιλής πολιτική προσωπικότητα στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, παρόλο που μια ολόκληρη γενιά Παλαιστινίων γεννήθηκε μετά τη φυλάκισή του πριν από 23 χρόνια. Η Χαμάς απαιτεί διαρκώς την απελευθέρωσή του, όμως οι Ισραηλινοί θεωρούν κάτι τέτοιο «κόκκινη γραμμή» και αρνούνται.

Θα εγκαταλείψει η Ευρώπη τη συζήτηση για κυρώσεις κατά του Ισραήλ;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συζητά το ενδεχόμενο απόσυρσης ή τροποποίησης της πρότασής της για μερική αναστολή της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ – Ισραήλ και επιβολή κυρώσεων σε δύο υπουργούς της κυβέρνησης του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου. Τα μέτρα «προτάθηκαν σε ένα δεδομένο πλαίσιο και, εάν το πλαίσιο αλλάξει, αυτό θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε αλλαγή της πρότασης» δήλωσε χθες η εκπρόσωπος της Κομισιόν Πάουλα Πίνιο, προσθέτοντας ότι ο στόχος των μέτρων ήταν η επίτευξη εκεχειρίας στον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς. Τον Σεπτέμβριο, οι Βρυξέλλες ανέστειλαν τη χρηματοδότηση της ΕΕ που υποστηρίζει τη συνεργασία με το Ισραήλ, συνολικής αξίας 14 εκατομμυρίων ευρώ. «Είμαστε πολύ, πολύ ευχαριστημένοι που βλέπουμε ότι υπάρχει πλέον εκεχειρία και θέλουμε να δούμε αυτή την ειρήνη να εφαρμόζεται» τόνισε η εκπρόσωπος, αλλά προειδοποίησε ότι όσον αφορά την αλλαγή των προγραμματισμένων μέτρων, «δεν έχουμε φτάσει ακόμα εκεί».

Θα σταματήσει κανείς τους εποίκους στη Δυτική Οχθη;

Προς το παρόν, όχι. Σχεδόν 33 χιλιόμετρα μακριά από τη Γάζα, ισραηλινοί έποικοι, συχνά υποστηριζόμενοι από στρατιώτες, συνεχίζουν τις καθημερινές επιθέσεις και επιδρομές σε όλη την κατεχόμενη Δυτική Οχθη – μόλις χθες ξερίζωσαν 150 ελαιόδεντρα στο χωριό Μπαρντάλα, στη βόρεια κοιλάδα του Ιορδάνη, καταστρέφοντας τον τρόπο επιβίωσης αρκετών οικογενειών. Οι έποικοι συστηματικά τα τελευταία δύο χρόνια καίνε περιουσίες και καταστρέφουν καλλιέργειες σε μια προσπάθεια να καταλάβουν την παλαιστινιακή γη, να επεκτείνουν τους παράνομους ισραηλινούς οικισμούς και να εκφοβίσουν τις Παλαιστινίους ώστε να φύγουν. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, ισραηλινοί έποικοι έχουν επιτεθεί σε Παλαιστινίους 3.000 φορές στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη από το 2023, ενώ τον τελευταίο χρόνο οι επιθέσεις έχουν ενταθεί.