Η Ολλανδία στο σταυροδρόμι: Ο φόβος της ανόδου της ακροδεξιάς αλλάζει το πρόσωπο της χώρας

Οι Ολλανδοί προσέρχονται αύριο στις κάλπες μέσα σε ένα κλίμα πρωτόγνωρης πολιτικής ρευστότητας. Η κρίση που προκάλεσε η αποχώρηση του ακροδεξιού Γκερτ Βίλντερς από τον κυβερνητικό συνασπισμό οδήγησε σε πρόωρες εκλογές, οι οποίες μπορεί να αλλάξουν τον πολιτικό χάρτη της χώρας. Οι δημοσκοπήσεις δίνουν στο κόμμα του, το PVV, περίπου το 20% των ψήφων, γεγονός που θα το καθιστούσε την ισχυρότερη πολιτική δύναμη, αν και μακριά από την αυτοδυναμία.

Η Ολλανδία, αυτό το «μεγάλο μικρό κράτος» της Ευρώπης, με μόλις 41.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα και 18 εκατομμύρια κατοίκους, αποτελεί την πέμπτη οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένα πολιτικό αποτέλεσμα ικανό να αναδείξει μια ακροδεξιά ηγεσία θα είχε συνεπώς συνέπειες πολύ πέρα από τα σύνορά της, με όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να παρακολουθούν με αγωνία.

Το ολλανδικό κοινοβούλιο μετρά 150 έδρες, κατακερματισμένες σε 15 κόμματα. Η πλήρης αναλογική εκπροσώπηση ενισχύει τη δημοκρατική συμμετοχή, αλλά δυσκολεύει αφόρητα τη συγκρότηση κυβερνήσεων. Με μόλις 70.000 ψήφους για μια έδρα, το φάσμα της πολιτικής αντιπροσώπευσης εκτείνεται από τα κόμματα των ζώων και των μικρών επιχειρηματιών, έως τους αγρότες και τους συνταξιούχους.

Ο ίδιος ο Βίλντερς, πάντως, όσο κι αν προηγείται, γνωρίζει ότι δεν μπορεί να κυβερνήσει μόνος. Αντίπαλο δέος αποτελεί η συμμαχία κεντροαριστερών δυνάμεων υπό τον σοσιαλδημοκράτη Φρανς Τίμερμανς, πρώην αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που διεκδικεί την πρωθυπουργία μέσα από έναν συνασπισμό Σοσιαλιστών, Πράσινων, Χριστιανοδημοκρατών και Φιλελεύθερων.

Κι όμως, ακόμη κι αν ο Βίλντερς δεν φτάσει στην εξουσία, οι ιδέες του φαίνεται να κερδίζουν έδαφος. Η μετανάστευση έχει γίνει πλέον το νούμερο ένα ζήτημα στις προεκλογικές συζητήσεις, ξεπερνώντας το κλίμα και το κόστος ζωής. Στις τελευταίες του εμφανίσεις, ο ηγέτης του PVV μίλησε για «νέους άνδρες από τη Μέση Ανατολή που παίρνουν τις δουλειές των Ολλανδών και διαπράττουν περισσότερα εγκλήματα», παίζοντας ξανά το χαρτί του φόβου. Σε μια χώρα πυκνοκατοικημένη, με 435 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, και σε βαθιά κρίση στέγασης, αυτά τα επιχειρήματα φαίνεται να αγγίζουν ολοένα περισσότερους.

Το ανησυχητικό είναι ότι ακόμη και το σημερινό απερχόμενο κυβερνητικό στρατόπεδο, υπό την πίεση της κοινής γνώμης, έχει ήδη προχωρήσει σε πρωτοβουλίες που περιορίζουν τα δικαιώματα των μεταναστών: αυστηρότεροι κανόνες για την οικογενειακή επανένωση, ποινικοποίηση της παραμονής χωρίς άδεια και συζητήσεις για μαζικές απελάσεις παράτυπων μεταναστών σε τρίτες χώρες, ακόμη και στην Ουγκάντα.

Έτσι, η Ολλανδία, κάποτε σύμβολο ανεκτικότητας και προόδου στην Ευρώπη, μοιάζει σήμερα να κοιτάζεται στον καθρέφτη μιας νέας πραγματικότητας — εκεί όπου η δημοκρατική παράδοση συγκρούεται με το φόβο και τη δημαγωγία. Το αποτέλεσμα της κάλπης θα δείξει αν η Ευρώπη των ανοιχτών οριζόντων μπορεί ακόμη να αντισταθεί στην Ευρώπη των κλειστών συνόρων.