Η Ευρώπη εξοπλίζεται: Η Κομισιόν επιδιώκει το 40% των αμυντικών προμηθειών να είναι κοινές μεταξύ κρατών-μελών

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλάζει ρότα στην άμυνα. Μετά από δεκαετίες εξάρτησης από το ΝΑΤΟ και αποσπασματικές εθνικές πρωτοβουλίες, οι Βρυξέλλες αποφάσισαν να κινηθούν συντονισμένα, παρουσιάζοντας ένα φιλόδοξο σχέδιο που φιλοδοξεί να μεταμορφώσει τον αμυντικό χάρτη της Ευρώπης έως το 2030.

Σύμφωνα με το νέο σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έως το τέλος του 2027 το 40% των αμυντικών προμηθειών των κρατών-μελών θα πρέπει να πραγματοποιείται από κοινού, με στόχο την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ και τη μείωση της εξάρτησης από τρίτες χώρες. Για την ίδια περίοδο προβλέπεται και η ολοκλήρωση ενός πανευρωπαϊκού “τείχους κατά των drones”, ως απάντηση στις συνεχείς παραβιάσεις του εναέριου χώρου σε χώρες όπως η Πολωνία, η Ρουμανία και η Δανία.

Η πρωτοβουλία εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τις αυξανόμενες υβριδικές απειλές. «Η Ρωσία δεν μπορεί να επιτεθεί σήμερα στην ΕΕ, αλλά μπορεί να προετοιμαστεί για να το κάνει τα επόμενα χρόνια», δήλωσε η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, Κάγια Κάλας, επισημαίνοντας ότι «κανένα κράτος δεν είναι αρκετά ισχυρό μόνο του».

Το σχέδιο, που συνοδεύεται από χρηματοδοτικό πλαίσιο 800 δισ. ευρώ, περιλαμβάνει δάνεια μέσω του νέου μηχανισμού SAFE (Support for Armed Forces Expenditures) ύψους 150 δισ. ευρώ και αξιοποίηση της «γενικής ρήτρας διαφυγής» για απελευθέρωση εθνικών δαπανών. Οι πόροι θα προέλθουν επίσης από την κοινή δέσμευση των χωρών της ΕΕ να αυξήσουν σταδιακά τις στρατιωτικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ, ευθυγραμμισμένες με τις οδηγίες του ΝΑΤΟ.

Οι τέσσερις βασικοί άξονες στους οποίους θα εστιάσει η Κομισιόν είναι:

1. Ανάπτυξη ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για drones,

2. Ενίσχυση της αεράμυνας και της παρακολούθησης στα ανατολικά σύνορα,

3. Ενοποίηση της άμυνας του διαστήματος,

4. Κοινή παραγωγή και προμήθεια οπλικών συστημάτων.

Κάθε σχέδιο θα συντονίζεται από ένα κράτος-μέλος, χωρίς όμως να αποκτά υπερεξουσίες έναντι των υπολοίπων. Τα πρώτα σχέδια δράσης αναμένονται έως το πρώτο τρίμηνο του 2026, με πιλοτικά προγράμματα να ξεκινούν εντός του 2027.

Το στοίχημα είναι μεγάλο. Πριν από 20 χρόνια, η ΕΕ είχε θέσει ως στόχο το 35% των αμυντικών αγορών να είναι κοινό, αλλά στην πράξη το ποσοστό δεν ξεπέρασε ποτέ το 20%. Αυτή τη φορά, ωστόσο, το γεωπολιτικό περιβάλλον και η εμπειρία του πολέμου στην Ουκρανία προσδίδουν επείγοντα χαρακτήρα.

Οι αμυντικές δαπάνες στην Ευρώπη έχουν ήδη εκτοξευθεί: από 218 δισ. ευρώ το 2021 σε 343 δισ. το 2024, ενώ αναμένεται να αγγίξουν τα 400 δισ. ευρώ στο τέλος του 2025. Σε αντιδιαστολή, η Ρωσία δαπανά πλέον πάνω από το 7% του ΑΕΠ της για άμυνα, με σχεδόν το 40% του κρατικού προϋπολογισμού να κατευθύνεται σε στρατιωτικούς σκοπούς.

Η νέα στρατηγική της ΕΕ δεν σηματοδοτεί μόνο αύξηση εξοπλισμών· είναι ένα μήνυμα ενότητας και αυτονομίας. Με την απειλή να αλλάζει μορφή —από τα παραδοσιακά πεδία μάχης στα drones, το διάστημα και τον κυβερνοχώρο—, η Ευρώπη φαίνεται αποφασισμένη να μη μείνει θεατής.

Όπως σημειώνουν αναλυτές στις Βρυξέλλες, «η ΕΕ δεν μπορεί πλέον να βασίζεται αποκλειστικά στις Ηνωμένες Πολιτείες για την ασφάλειά της». Το σχέδιο αυτό είναι ένα πρώτο, διστακτικό ίσως, αλλά αποφασιστικό βήμα προς την ευρωπαϊκή αμυντική κυριαρχία —μια ιδέα που μέχρι πριν λίγα χρόνια έμοιαζε ουτοπική, αλλά σήμερα αποτελεί υπαρξιακή ανάγκη.