- Advertisement -
Στις συνθήκες της σύγχρονης καπιταλιστικής μορφής ζωής διαμορφώνεται μία τάση, σύμφωνα με την οποία καταναλωτικά αγαθά μετατρέπονται σε προϊόντα επενδυτικών προγραμμάτων. Η πρόταση αυτή διατυπώνεται ως απόφθεγμα στο ρητορικό επίπεδο, αλλά κατά περιεχόμενο εμπεριέχει τη «δομική αλλαγή» του καπιταλισμού στις μέρες μας, στη σύγχρονη εποχή.
Για να γράψω τα σχόλια και τις παρατηρήσεις μου γι’ αυτή την οικονομικο-κοινωνική τάση, αφορμή στάθηκαν δύο χαρακτηριστικά εμπειρικά παραδείγματα: το πρώτο είναι η επιστημονική έρευνα που έκαναν οικονομολόγοι-καθηγητές πανεπιστημίων στην Ελλάδα με θέμα την αγοραστική τύχη των ρολογιών ως εμπορικού προϊόντος. Μέχρι πρόσφατα η συλλογή ρολογιών ήταν ιδιωτική υπόθεση ατομικού χόμπι. Σήμερα πια, σύμφωνα με σχετική έρευνα, η συλλογή ρολογιών είναι κερδοφόρα επενδυτική επιχείρηση. Το δεύτερο παράδειγμα έχει να κάνει με τη θέση της ενέργειας (στο ολιστικό σύμπαν της παραγωγής διανομής και κατανάλωσης) στον κοινωνικό βιόκοσμο της εποχής μας.
Σε λιγότερο από τριάντα χρόνια (μετά το έτος-τομή 1989) η ενέργεια μετατράπηκε από κοινωνικό αγαθό σε επενδυτικό προϊόν. Η μετάβαση αυτή αποδεικνύει με καθαρότητα τι ακριβώς συμβαίνει στον σύγχρονο κόσμο. Για να συμβεί αυτό που περιγράφω έγιναν δύο μείζονες ιστορικο-πολιτικές εξελίξεις: η πρώτη είναι το ότι η οικονομία απέκτησε τα «πρωτεία» έναντι της πολιτικής. Δεν ορίζονται οι οικονομικές εξελίξεις μέσω των πολιτικών αποφάσεων. Συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: η οικονομία ορίζει τις προϋποθέσεις άσκησης της πολιτικής.
Η δεύτερη ιστορικο-πολιτική εξέλιξη αναφέρεται στην κατάργηση του κοινωνικού κράτους. Αυτή η δεύτερη εξέλιξη είναι η πρακτική εφαρμογή του νεοφιλελεύθερου δόγματος για την προτεραιότητα της οικονομίας έναντι της πολιτικής. Η ενέργεια δεν είναι πια κοινωνικό αγαθό για τους χρήστες του κοινωνικού κράτους. Από την άλλη οι ίδιοι οι φορολογούμενοι πολίτες είδαν με «τα ίδια τους τα μάτια» αυτή τη μεταπολεμική πολιτική κατάκτηση (επένδυση) που ονομάζεται κοινωνικό αγαθό και φέρει την επωνυμία ΔΕΗ (Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού) να μετασχηματίζεται σε οικονομικό επενδυτικό προϊόν.
Για τα ελληνικά πολιτικά δεδομένα, η μετάβαση του ενεργειακού στοιχείου από κοινωνικό αγαθό σε επενδυτικό προϊόν έγινε με βίαιο τρόπο. Η καπιταλιστική αυτή βία καθρεπτίζεται σε δύο επίπεδα: με τις απηρχαιωμένες παραγωγικές δομές ενέργειας δρομολογήθηκε το «χρηματιστήριο ενέργειας». Εχει ιδιαίτερη σημασία να τονισθεί ότι οι υλικές υποδομές της μεταπολεμικής ΔΕΗ αντέχουν 80 τόσα χρόνια! Αλλά ως υλική υποδομή, αυτή η επιχειρησιακή δομή δεν μπορεί να λειτουργήσει παραγωγικά στις σύγχρονες θεσμικές συνθήκες. Το άλλο επίπεδο, το οποίο δυστυχώς οι σχεδιαστές του νέου ευρωπαϊκού προγράμματος ενέργειας (δηλ. οι τεχνοκρατικές Βρυξέλλες) δεν επεξεργάσθηκαν είναι το εξής: η νέα καπιταλιστική δομή της ενέργειας θα μπορούσε να κάνει την εξής διάκριση: άλλο «πράγμα» είναι η κατανάλωση της ενέργειας στη σφαίρα του κοινωνικού βιόκοσμου (καθημερινή ζωή) και άλλο «πράγμα» η χρήση της ενέργειας στη βιομηχανία και στις επιχειρήσεις ευρύτερα.
Τελικά, επειδή όλες οι ιστορικές εξελίξεις τρέχουν και ακολουθούν, κατά την άποψή μου, διαλεκτικούς ρυθμούς, είναι βέβαιο ότι αυτό το επιχειρησιακό καθεστώς ενέργειας που επικράτησε δεν θα διαρκέσει και πολύ. Σύντομα θα φθάσουμε να μιλάμε για τις νέες συνθήκες ενεργειακής πολιτικής σ’ έναν καπιταλιστικό κόσμο που δεν γνωρίζει τον κοσμογονικό προσανατολισμό του!
Ο Θεόδωρος Γεωργίου είναι πολιτικός φιλόσοφος
Comments are closed.