Ελληνικές θάλασσες: Αρνητικό ρεκόρ 15ετίας στη ρύπανση με πλαστικά

Εκτόξευση των επιπέδων ρύπανσης από πλαστικά και μικροπλαστικά εντοπίζεται στις ελληνικές θάλασσες. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», παρατηρείται ραγδαία αύξηση στις καταγραφές ρύπων, ενώ τις επόμενες ημέρες αναμένεται κορύφωση των τιμών εξαιτίας των βροχοπτώσεων. «Κόλαση» χαρακτηρίζει στα «ΝΕΑ» τα επίπεδα ρύπανσης στον Αργολικό Κόλπο ο διευθυντής του Ινστιτούτου Θοδωρής Τσιμπίδης, ο οποίος κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά για ένα «αδιανόητο και οργανωμένο περιβαλλοντικό έγκλημα που εξελίσσεται στις όχθες του ποταμού Τάνου», τη συστηματική απόθεση απορριμμάτων, τα οποία, όπως επισημαίνει, καταλήγουν στη θάλασσα με την ανοχή των τοπικών Αρχών.

Η διαπίστωση του «Αρχιπελάγους» προκαλεί αποτροπιασμό: «Σε κάθε νέο δείγμα που λαμβάνουμε, η ποσότητα των πλαστικών ινών και των θραυσμάτων πλαστικού πλησιάζει, και συχνά ξεπερνά, αυτή των ίδιων των πλαγκτονικών οργανισμών… Για να αντιληφθούμε τα μεγέθη: σε κάθε κυβικό μέτρο θαλασσινού νερού μπορεί να υπάρχουν έως και 100.000 πλαγκτονικοί οργανισμοί και πλέον εντοπίζονται περισσότερα από 100.000 κομμάτια μικροπλαστικά…».

«Κάλεσα τον εισαγγελέα να σκύψει πάνω από ένα αληθινό έγκλημα», λέει ο Θοδωρής Τσιμπίδης στα «ΝΕΑ». «Το να ρίξεις μια σακούλα με σκουπίδια στο ποτάμι είναι ποινικό αδίκημα, το να ρίχνεις τόνους σκουπιδιών ως διαχείριση απορριμμάτων τι είναι; Τόνοι απορριμμάτων εναποτίθενται μέσα στην κοίτη του ποταμού, σε απόσταση μόλις 1,5 χιλιομέτρου από τις εκβολές του στη θάλασσα, με την ανοχή, αν όχι την καθοδήγηση, των αρμόδιων Αρχών. Ο Τάνος πηγάζει από τον Πάρνωνα, διασχίζει το Αστρος Κυνουρίας και εκβάλλει στον Αργολικό Κόλπο, όπου η κατάσταση είναι κόλαση», εξηγεί. «Εχουμε, όμως, βαρεθεί να κάνουμε διαπιστώσεις. Πρέπει, επιτέλους, να γίνουν ενέργειες. Να κινηθεί άμεσα ο εισαγγελέας για να απομακρυνθούν τα σκουπίδια, να φύγουν οι μπουλντόζες που βρίσκονται εκεί για αυτή τη δουλειά και να παρέμβει με τη διαδικασία του κατεπείγοντος η Επιθεώρηση Περιβάλλοντος. Αν αύριο πλημμυρίσει ο Τάνος, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν, η ρύπανση δεν θα παραμείνει στον Αργολικό, θα πάει στον Σαρωνικό και θα συνεχίσει. Να μην πει κανείς ότι δεν γνώριζε. Πρέπει τώρα να γίνουν ενέργειες, διαφορετικά, θα είμαστε όλοι συνένοχοι», προσθέτει. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Περιφέρεια προχώρησε σε καθαρισμό της περιοχής πριν από λίγο καιρό, όμως, όπως φαίνεται, δεν ήταν αρκετός.

«Χιλιάδες τόνοι»

Οπως επισημαίνουν τα στελέχη του «Αρχιπελάγους», η περίπτωση του Τάνου, δυστυχώς, δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό στην Ελλάδα. «Στις όχθες του Τάνου έχουν εναποτεθεί χιλιάδες τόνοι κάθε είδους πλαστικού, που θα όφειλαν να έχουν συσκευαστεί και μεταφερθεί σε νόμιμους ΧΥΤΑ ή κέντρα ανακύκλωσης. Αντί γι’ αυτό, τα πλαστικά παραμένουν εκτεθειμένα, παρασυρόμενα από τον άνεμο ή μεταφερόμενα σταδιακά στην κοίτη. Ο προφανής – και σοκαριστικός – στόχος είναι να καταλήξουν τα απορρίμματα στη θάλασσα μέσω των βροχοπτώσεων και των πλημμυρικών φαινομένων», λένε.  Το «Αρχιπέλαγος» καταγράφει από το 2009 στα εργαστήρια πεδίου τα επίπεδα πλαστικής και μικροπλαστικής ρύπανσης στις ελληνικές θάλασσες. «Στις τελευταίες μετρήσεις που έγιναν τον Ιούνιο από τα εργαστήρια πεδίου στο ερευνητικό σκάφος “Τρίτων” του Ινστιτούτου “Αρχιπέλαγος”, στην περιοχή του Αργολικού και του Σαρωνικού Κόλπου, διαπιστώθηκε ότι η ποσότητα των πλαστικών ινών και θραυσμάτων έχει εκτοξευτεί. Τις επόμενες ημέρες αναμένουμε κορύφωση στις μετρήσεις μας, καθώς με τις βροχές τα πλαστικά που βρίσκονται παντού στη στεριά, σε δρόμους, πλατείες, αρχαιολογικούς χώρους, τουριστικά σημεία, και διάσπαρτα γύρω από χωματερές ξεπλένονται και αναπόφευκτα καταλήγουν στη θάλασσα», λέει ο Θοδωρής Τσιμπίδης.

Ενδεικτικά είναι και τα αποτελέσματα παλαιότερων καταγραφών: έπειτα από χιλιάδες δειγματοληψίες ιζήματος σε 167 παραλίες των ελληνικών ακτών, οι ερευνητές του «Αρχιπελάγους» δεν είχαν εντοπίσει ούτε ένα δείγμα που να μην περιέχει ίνες μικροπλαστικών… «Από την Αλεξανδρούπολη ως την Κρήτη και από το πιο πολυσύχναστο νησί μέχρι τις ακατοίκητες βραχονησίδες, οι αριθμοί της συγκέντρωσης των μικροπλαστικών ήταν ιδιαίτερα υψηλοί. Δείγματα από παραλίες σε δυσπρόσιτες και ακατοίκητες περιοχές νησιών και νησίδων βρέθηκαν να έχουν περιεκτικότητα μικροπλαστικών ινών αντίστοιχη με αυτή των παραλιών της Αττικής. Για παράδειγμα, στη Γαύδο βρέθηκαν τόσο υψηλές συγκεντρώσεις μικροπλαστικών όσο στο Κεντρικό Αιγαίο, ενώ τα νούμερα στην Κέρο συγκρίνονται ευθέως με αυτά της Αττικής», αναφέρουν.

«Σε έναν κόσμο που συνεχώς τροφοδοτεί τη θάλασσα με σκουπίδια, ενώ η νομοθεσία για τη διαχείριση των απορριμμάτων και τον περιορισμό του πλαστικού παραμένει στη σφαίρα της επικοινωνίας κι όχι της πράξης, οι αυξητικές τάσεις της πλαστικής ρύπανσης είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές», σημειώνουν.

«Σκουπίδια για 30 γενιές»

Ο Θοδωρής Τσιμπίδης χαρακτηρίζει «ηθική κατάπτωση» αυτό που συμβαίνει. «Είναι σοκαριστικό. Θα έχουμε σκουπίδια στις θάλασσες για 30 γενιές», λέει. «Τα πλαστικά, όσες χιλιάδες χρόνια κι αν περάσουν, θα είναι εκεί. Και δεν αποτελούν απλώς μια τοξική ουσία, αλλά γίνονται και φορείς βλαβερών ουσιών, δηλαδή συγκεντρώνουν ό,τι κυκλοφορεί στο περιβάλλον. Είχαμε στείλει δείγματα σε εργαστήριο στην Αμερική για να αναγνωρίσουν τον χημικό τύπο κάποιου πλαστικού και μας πήραν πανικόβλητοι να μας ρωτήσουν αν χρησιμοποιούμε ακόμη DDT… Είχαν βρει PCP, δηλαδή τη βάση του DDT που έχει απαγορευτεί από το 1974 και ευθύνεται για καρκινογενέσεις. Γυρίζουν πίσω τα δηλητήρια των παππούδων μας».

Πλέον η ανησυχία των ειδικών στρέφεται στα νανοπλαστικά, τα μικροσκοπικά σωματίδια πλαστικού που μπορούν να ταξιδέψουν παντού – σε ιστούς του ψαριού που καταναλώνει ο άνθρωπος αλλά και στον ίδιο τον ανθρώπινο οργανισμό. Νανοπλαστικά έχουν εντοπιστεί σε αρτηρίες, φλέβες, πλακούντες εμβρύων, ακόμη και σε βαλβίδες καρδιάς.

Οπως επεσήμανε πρόσφατα η Αναστασία Μήλιου, υδροβιολόγος και διευθύντρια Ερευνών του Ινστιτούτου «Αρχιπέλαγος», «υψηλές συγκεντρώσεις πλαστικών ινών έχουμε βρει σε δελφίνια, χελώνες και άλλα θαλάσσια ζώα. Επειτα από την ανάλυση περίπου 30.000 δειγμάτων διαπιστώσαμε ότι τα θραύσματα και οι ίνες των πλαστικών απορριμμάτων που βρίσκονται εκτεθειμένα στο περιβάλλον έχουν ήδη εισχωρήσει σε όλα τα επίπεδα και των οικοσυστημάτων και της τροφικής αλυσίδας των θαλασσών μας. Εξετάσαμε 350 δείγματα ψαριών από το Βορειοανατολικό Αιγαίο και στο 100% των ψαριών εντοπίστηκαν μικροπλαστικά. Υπολογίστηκε ότι καθένα από τα ψάρια του δείγματος έλαβε ως τροφή 4,68 ίνες μικροπλαστικών κατά μέσο όρο. Σε μία περίπτωση μάλιστα μετρήθηκαν 32 ίνες συγκεντρωμένες σε μόλις ένα ψάρι». «Γιατί να πυροβολούμε την επόμενη γενιά;», αναρωτιέται από την πλευρά του ο Θοδωρής Τσιμπίδης. «Εμείς σκάβουμε και βρίσκουμε αρχαίους πολιτισμούς, ενώ εκείνοι θα βρίσκουν από εμάς πλαστικά σκουπίδια…».