Εκεχειρία με ημερομηνία λήξης στη Γάζα

Τα δημοσιεύματα των διεθνών ΜΜΕ, που θέλουν Ισραήλ και Χαμάς να αλληλοκατηγορούνται για παραβίαση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, προτού καν συμπληρωθεί μία εβδομάδα, δεν συνιστούν ακριβώς είδηση. Εξάλλου, πρόκειται για κάτι σύνηθες και αναμενόμενο στο συγκεκριμένο μέτωπο, το οποίο έρχεται απλώς να επιβεβαιώσει την εκτίμηση που κάνουν οι περισσότεροι: ότι οι ισορροπίες είναι πολύ λεπτές και εύθραυστες και όλα κρέμονται από μία κλωστή – ή από μία σφαίρα που μπορεί να «πέσει» στον λάθος τόπο τη λάθος στιγμή.

Οι δύο πλευρές δείχνουν ήδη να διαφωνούν επί των… συμφωνηθέντων (τα οποία, πάντως, δεν έχουμε μάθει με όλες τους τις λεπτομέρειες). Το Ισραήλ, για παράδειγμα, ισχυρίζεται πως η Χαμάς δεν παραδίδει τις 19 εναπομείνασες σορούς των ομήρων, της προσάπτει ότι αρνείται να αφοπλιστεί και έχει εξαπολύσει πογκρόμ κατά των αντιπάλων της, ενώ λέει πως οι κάτοικοι της Γάζας τους οποίους έχει σκοτώσει την τελευταία εβδομάδα – επί εκεχειρίας – είναι οι ίδιοι υπεύθυνοι, καθώς πλησίασαν «απαγορευμένες ζώνες». Η παλαιστινιακή οργάνωση, από την πλευρά της, απαντά ότι είχε εξαρχής ξεκαθαρίσει πως δεν διαθέτει την υποδομή για να εντοπίσει τις υπόλοιπες σορούς, επιμένει πως έχει υποχρέωση και δικαίωμα να επιβάλει την τάξη στη Λωρίδα, ενώ κατηγορεί το Ισραήλ πως συνεχίζει να χτυπά αμάχους.

Σε αυτό το φόντο, είναι λογικό να υποθέσουμε πως η εκεχειρία δεν θα κρατήσει πολύ – έστω και αν Γαλλία και Βρετανία προετοιμάζουν το σχέδιο απόφασης του ΟΗΕ για την ανάπτυξη διεθνούς δύναμης στη Γάζα. Υπάρχει, ωστόσο, μια κρίσιμη λεπτομέρεια που ίσως μας κάνει να το ξανασκεφτούμε: Η συμφωνία επιβλήθηκε από τον Ντόναλντ Τραμπ και αφορά πιο πολλά από τον τερματισμό της σφαγής. Εχει να κάνει με το σχέδιό του για μια «νέα» Μέση Ανατολή, στην οποία θα κυριαρχούν οι μπίζνες και όχι οι ένοπλες συγκρούσεις. Ενα τοπίο στο οποίο οι παλιοί και παραδοσιακοί «παίκτες» της περιοχής θα αποκτήσουν νέους ρόλους, όπως αυτοί έχουν καθοριστεί στα επιτελεία του Λευκού Οίκου – σε κάποιο συρτάρι του οποίου υπάρχει και το κάδρο που προορίζεται να φιλοξενήσει το Νομπέλ Ειρήνης του 2026.

Μπορεί, άραγε, αυτό να είναι τελικώς το τοπίο που θα επικρατήσει; Δύσκολα, σύμφωνα με τη σημερινή εικόνα. Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον Τραμπ, ο οποίος απειλεί με «κόλαση» όσους τον παρακούσουν.

Η Τουρκία να πιέσει τη Χαμάς να εφαρμόσει τη συμφωνία για τη Γάζα

Στην πρώτη επίσκεψή του στην Αγκυρα ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ μετέφερε στον τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν την προσδοκία της Γερμανίας, η Τουρκία να συνεχίσει να ασκεί πίεση στη Χαμάς για την πλήρη εφαρμογή του Σχεδίου 20 Σημείων για τη Γάζα. Ειδικά στο θέμα της Γάζας, η αποστολή του Βάντεφουλ στην Αγκυρα δεν ήταν εύκολη καθώς Γερμανία και Τουρκία έχουν διαμετρικά αντίθετη προσέγγιση και σχέση με το Ισραήλ. Η αμυντική συνεργασία της Τουρκίας με την ΕΕ ήταν επίσης μεταξύ των θεμάτων που απασχόλησαν τους δύο υπουργούς.

Οι παίκτες στη σκακιέρα της «νέας» Μέσης Ανατολής

Ρωσία

Η Ρωσία δεν ανήκει γεωγραφικά στη Μέση Ανατολή, παραδοσιακά όμως, ήδη από την εποχή της ΕΣΣΔ, έπαιζε σημαντικό ρόλο εκεί. Μέχρι σχετικά πρόσφατα δε έμοιαζε να απειλεί την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ – μέσω της σχέσης της με το Ιράν, με τον κυρίαρχο ρόλο της στη Συρία του Ασαντ όπου είχε (και, σε έναν βαθμό, έχει ακόμη) ισχυρή στρατιωτική παρουσία με δύο βάσεις, αλλά και με την πετρελαϊκή συμμαχία της με τους Σαουδάραβες. Σήμερα, όμως, οι πυλώνες που στήριζαν την επιρροή της Μόσχας είτε έχουν καταρρεύσει είτε απειλούνται με κατάρρευση, με αποτέλεσμα ο Πούτιν να θεωρείται από τους μεγάλους χαμένους στην περιοχή.

Παλαιστίνη

Παρά την αναγνώρισή της από το 80% περίπου των μελών του ΟΗΕ, το κράτος της Παλαιστίνης υπάρχει μόνο στα χαρτιά. Κάτι που θα συνεχίσει να ισχύει για τα πολλά επόμενα χρόνια με βάση το Σχέδιο Τραμπ, που κάνει μια πολύ αόριστη αναφορά σε αυτό. Οσο για τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής, με έδρα τη Ραμάλα στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη, ο ρόλος του κομπάρσου που του επιφυλάχθηκε στις πρόσφατες διαπραγματεύσεις μαρτυρά πόσο τον υπολογίζουν για την επόμενη μέρα.

Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα

Με την υπογραφή των Συμφωνιών του Αβραάμ το 2019 και την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ (όπως και το Μπαχρέιν), τα ΗΑΕ έγιναν ένα από τα αγαπημένα παιδιά του Τραμπ στην περιοχή. Ο ίδιος, άλλωστε, αναγόρευσε πρακτικά τη στάση τους σε μοντέλο το οποίο πρέπει να ακολουθήσουν και τα υπόλοιπα αραβικά καθεστώτα, το συντομότερο δυνατό, έτσι ώστε το εβραϊκό κράτος να πάψει, έστω και τυπικά, να αντιμετωπίζεται ως ένας «ξένος» στη Μέση Ανατολή. Ο ρόλος τους θα είναι σημαντικός και την επόμενη μέρα.

Αίγυπτος

«Δεν μπορείς να κάνεις πόλεμο στη Μέση Ανατολή χωρίς την Αίγυπτο και ειρήνη χωρίς τη Συρία» είχε πει κάποτε ο Χένρι Κίσινγκερ. Οι εποχές όμως έχουν αλλάξει. Ετσι, στη σημερινή συγκυρία, η «συμβολή» της Συρίας στην ειρήνη ήταν πως μοιάζει περισσότερο με κατακερματισμένη χώρα, που περιμένει πότε θα ξεσπάσει πάλι ο εμφύλιος πόλεμος, ενώ από την πλευρά της η Αίγυπτος εμφανίστηκε ως εγγυήτρια της ειρήνης και πρόθυμη να αποτελέσει τη «γέφυρα» με το Ισραήλ (έτσι κι αλλιώς είναι επί δεκαετίες), προσδοκώντας σε έναν συνολικά αναβαθμισμένο ρόλο στο νέο τοπίο.

Ισραήλ

Εχοντας την πλήρη και άνευ όρων προστασία και στήριξη των ΗΠΑ, όπως απέδειξε και η θριαμβευτική υποδοχή του Τραμπ στην Κνεσέτ, το Ισραήλ δείχνει να αισθάνεται

πιο σίγουρο. Ωστόσο, ό,τι λάμπει δεν είναι – κατ’ ανάγκη ή συνήθως – χρυσός. Το γεγονός ότι η Χαμάς εξακολουθεί να δηλώνει παρούσα, η μη παρουσία του Νετανιάχου στο Σαρμ ελ Σέιχ και η αποστροφή που έχουν προκαλέσει τα εγκλήματα δύο ετών στη Γάζα δεν αποτελούν την καλύτερη εγγύηση για το μέλλον. Οσο για τον ίδιο τον πρωθυπουργό του, η ψυχρή υποδοχή της προτροπής Τραμπ να του δοθεί χάρη πρέπει να τον ανησυχεί.

Τουρκία

Τα σχόλια του Ντόναλντ Τραμπ για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καθώς και η θέση που φρόντισε να έχει πλάι του στη σύνοδο του Σαρμ ελ Σέιχ, μαζί με τους ηγέτες της Αιγύπτου και του Κατάρ, κατά τη συμβολική υπογραφή της Συμφωνίας για τη Γάζα, υπογραμμίζουν και επισφραγίζουν τον αναβαθμισμένο ρόλο της Τουρκίας στο νέο σκηνικό που διαμορφώνεται στην ευρύτερη περιοχή. Πλέον, το μεγαλύτερο «αγκάθι» είναι οι κακές σχέσεις της με το Ισραήλ – ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι ο Ερντογάν απαίτησε τη μη παρουσία του Νετανιάχου στη σύνοδο –, αλλά ο πρόεδρος των ΗΠΑ φαίνεται αποφασισμένος να το εξαλείψει.

Ιράν

Από πρωταγωνιστής, κομπάρσος. Κάπως έτσι θα μπορούσε κανείς να περιγράψει τον ρόλο που διαδραμάτισε το Ιράν στις τελευταίες εξελίξεις και τη θέση στην οποία έχει περιέλθει. Εχοντας δεχθεί σοβαρά πλήγματα από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, στις πυρηνικές του εγκαταστάσεις και τα ανώτατα κλιμάκια της ηγεσίας του, με τους συμμάχους του στην περιοχή να έχουν επίσης αποδυναμωθεί (Χεζμπολάχ) ή φύγει από τη μέση (Ασαντ), το καθεστώς του γνωρίζει πως η επιρροή του είναι σημαντικά περιορισμένη. Ισως από εκεί να πηγάζει η αισιοδοξία του Τραμπ για συμφωνία μαζί του.

Κατάρ

Το Κατάρ διαδραμάτισε κομβικό ρόλο στο Παλαιστινιακό, ενώ φιλοξενούσε την ηγεσία της Χαμάς για μεγάλο διάστημα. Δεν είναι τυχαία, άλλωστε, η στάση που τήρησε ο Τραμπ απέναντι στον ηγέτη της, σεΐχη Ταμίμ μπιν Χαμάντ αλ Θάνι, αποδίδοντάς του αφειδώς τα εύσημα και φροντίζοντας να τον έχει διαρκώς στο πλευρό του στη σύνοδο της Αιγύπτου. Η κορυφαία στιγμή, αναμφίβολα, ήταν ο εξαναγκασμός του Νετανιάχου να ζητήσει συγγνώμη από το Οβάλ Γραφείο για την επίθεση που εξαπέλυσε στη χώρα εν μέσω διαπραγματεύσεων με τη Χαμάς.

Συρία – Λίβανος – Υεμένη

Για τις τρεις συγκεκριμένες χώρες, το ερώτημα το οποίο τίθεται δεν αφορά τον ρόλο που θα διαδραματίσουν το επόμενο διάστημα, αλλά το εάν θα συνεχίσουν να υπάρχουν ως ενιαία κράτη – και αν ναι, υπό ποιους όρους. Οι ρίζες των εμφυλίων δεν έχουν πάψει να υπάρχουν, παρά την ψευδεπίγραφη ηρεμία που φαίνεται να επικρατεί, καθώς υπάρχουν πολλοί εκκρεμείς «λογαριασμοί» που κάποια στιγμή, έτσι κι αλλιώς, θα πρέπει να λυθούν.

Σαουδική Αραβία

Η πιο πλούσια χώρα της περιοχής και ηγέτιδα δύναμη της Αραβικής Χερσονήσου φιλοδοξεί να αποτελέσει, ουσιαστικά, την «τράπεζα» της επόμενης μέρας, σε μια Μέση Ανατολή την οποία ο Τραμπ φαντασιώνεται ως νέο Ελντοράντο για επικερδείς μπίζνες. Παραδοσιακή και πολύτιμη σύμμαχος των ΗΠΑ, που έχει κατά καιρούς αναλάβει και «βρώμικες δουλειές» για λογαριασμό τους,

δείχνει έτοιμη να επιστρέψει στο αμερικανικό στρατόπεδο, έστω και αν έχει ανοίξει πολλές και σημαντικές δουλειές με Ρωσία και Κίνα, κυρίως μέσω OPEC, G20 και BRICS.