Γερομίν Ζετελμέγιερ: «Η Ελλάδα έχει μια ιστορία επιτυχίας μετά την κρίση»

Οι δαπάνες με γνώμονα την ασφάλεια, αλλά και η ατζέντα της ασφάλειας γενικότερα στην οποία επικεντρώνεται η ΕΕ, παρεμποδίζουν τους αναπτυξιακούς στόχους της, εκτιμά ο διευθυντής του Bruegel Γερομίν Ζετελμέγιερ στη συνέντευξη που παραχώρησε στα «ΝΕΑ» πριν από την έλευσή του στην Αθήνα με αφορμή εκδήλωση της δεξαμενής σκέψης στην ελληνική πρωτεύουσα. Για την Ελλάδα ο Ζετελμέγιερ λέει ότι θα πρέπει να εδραιώσει τα οφέλη από τις μεταρρυθμίσεις και τις θεσμικές βελτιώσεις και εύχεται να μπορούσε να γίνει η Δανία του ευρωπαϊκού Νότου.

Σε πρόσφατη ανάλυσή σας για το γερμανικό δημοσιονομικό σχέδιο προτείνατε το όριο του χρέους στην ΕΕ να ανέλθει από 60% στο 90% του ΑΕΠ. Πώς επηρεάζει αυτό την Ελλάδα, αλλά και την ΕΕ, την ώρα που το ΔΝΤ προειδοποιεί για αύξηση του ευρωπαϊκού χρέους;

Αν γίνει η αλλαγή από 60% στο 90% η πειθαρχία που είναι απαραίτητη στις χώρες με υψηλό χρέος δεν θα εξαφανιζόταν. Εχουν όλες σημαντικά υψηλότερα χρέη από το 90%. Μεταξύ 60% και 90% είναι κυρίως χώρες με σχετικά χαμηλούς δημοσιονομικούς κινδύνους και η ταχύτητα μείωσης του χρέους δεν εξαρτάται από την απόσταση από τον στόχο. Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες λένε ότι πρέπει να τεθεί σε μια εύλογα φθίνουσα πορεία, που σημαίνει ότι πρέπει να μειωθεί ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες. Η Ελλάδα έχει πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο πρέπει να διατηρήσει. Η αλλαγή από 60% σε 90% δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα, η Ιταλία ή η Γαλλία θα καταβάλουν λιγότερη προσπάθεια. Οι Γερμανοί βέβαια θα ωφελούνταν.

Πώς επηρεάζει την Ευρώπη η προσέγγιση ΗΠΑ – Κίνας, δεδομένου ότι η σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών αποτελεί γεωπολιτικό κίνδυνο για την Ευρώπη;

Είναι αναμφίβολα καλά νέα. Η σύγκρουση Κίνας – ΗΠΑ είναι κακή για την Ευρώπη για πολλούς λόγους. Πρώτον, είναι κακή για το παγκόσμιο εμπόριο. Δεύτερον, η παγκόσμια οικονομία επιβραδύνεται. Τρίτον, είναι ένας λόγος για τον οποίο οι ΗΠΑ επιβάλλουν εξαιρετικά υψηλούς δασμούς, που στη συνέχεια δημιουργεί αποστροφή προς το εμπόριο. Κάνει την παγκόσμια συνεργασία πιο δύσκολη. Η Ευρώπη θα ήθελε η Κίνα και οι ΗΠΑ να έχουν μια εποικοδομητική σχέση. Δεν υπάρχει βέβαια σενάριο όπου οι ΗΠΑ γίνονται υπερβολικά φιλικές με την Κίνα. Οι ΗΠΑ βλέπουν την Κίνα ως απειλή. Εν μέρει για τους σωστούς λόγους. Η Κίνα είναι μια ισχυρή αυταρχική χώρα. Από την πλευρά της η Κίνα θεωρεί ότι υπάρχει αντιπαλότητα υπερδυνάμεων όπου οι ΗΠΑ θέλουν να καθυστερήσουν την άνοδο της Κίνας. Οι ΗΠΑ θα ανησυχούν πάντα λίγο περισσότερο για την Κίνα από εμάς, αλλά συμμεριζόμαστε πολλές από αυτές τις ανησυχίες. Μας ενδιαφέρει να μην αποσυνδεθούν πλήρως τα δύο μπλοκ, να συνεχίσουν να συνεργάζονται, επειδή θέλουμε να διατηρήσουμε ζωντανή τη διεθνή συνεργασία και είναι πολύ δύσκολο να το κάνουμε, όταν οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες δεν συμμετέχουν.

Η Ευρώπη έχει εξαρτήσεις. Εξαρτάται από την Κίνα για τις σπάνιες γαίες, από τις ΗΠΑ για την ασφάλεια. Πόσο δύσκολος είναι ο στόχος ενός άλλου μοντέλου ανάπτυξης με δεδομένες τις εξαρτήσεις αυτές;

Είναι πολύ δύσκολο. Θα ήταν δύσκολο ακόμη και σε έναν κόσμο όπου οι ανησυχίες για την ασφάλεια δεν ήταν τόσο έντονες. Δημοσιεύσαμε ανάλυση όπου εξετάσαμε το είδος των ενεργειών που θα έπρεπε να αναλάβει η Ευρώπη για να αυξήσει την αυτονομία της, να γίνει λιγότερο εξαρτημένη από την Κίνα και ιδιαίτερα από τις ΗΠΑ. Καταλήξαμε ότι υπάρχουν δύο «κουτιά» δράσεων. Στο ένα βρίσκονται μέτρα θετικά τόσο για την ασφάλεια όσο και για την αύξηση της παραγωγικότητας και αφορούν κυρίως την ατζέντα της ενιαίας αγοράς. Στα υπόλοιπα μέτρα υπάρχει αντιστάθμιση. Οι δαπάνες με γνώμονα την ασφάλεια και όχι την ανάπτυξη επιβαρύνουν τους στόχους ανάπτυξης. Η ανάπτυξη παρεμποδίζεται επίσης από την ατζέντα της ασφάλειας, επειδή μπορεί να καταλήξουμε σε ένα λιγότερο ανοιχτό σύστημα. Ομως, οι εισαγωγές είναι σημαντικές για την ανταγωνιστικότητά μας και την αύξηση της παραγωγικότητας.

Είναι η Ευρώπη πραγματικά προσανατολισμένη στην αλλαγή αναπτυξιακού μοντέλου ή θα βιώσουμε μια βασανιστική αγωνία, όπως είπε ο Ντράγκι;

Δεν βρισκόμαστε πλέον στην κατάσταση «του βατράχου που σιγοβράζει». Από τότε που ο Ντράγκι έγραψε την έκθεση, οι προκλήσεις έχουν αυξηθεί σε σημείο που η εκτίμηση αυτή έχει γίνει λιγότερο εύλογη λόγω των προκλήσεων ασφαλείας και της συμπεριφοράς των ΗΠΑ, αλλά και επειδή η Γερμανία αντιμετωπίζει μια τεράστια πρόκληση. Η γερμανική βιομηχανία εξακολουθεί να αρμέγει την ίδια αγελάδα, βασιζόμενη σε περίπου μια χούφτα ενεργοβόρων βιομηχανιών, καθώς και στην αυτοκινητοβιομηχανία. Αλλά τα «νερά» μετατοπίζονται εναντίον μας. Πρώτον, διότι το κόστος ενέργειας θα είναι διαρθρωτικά υψηλό ακόμη και μετά το τέλος της ενεργειακής μετάβασης και δεύτερον, λόγω της Κίνας. Η Κίνα είναι η νέα Γερμανία. Ας ελπίσουμε ότι θα διατηρήσουμε κάποια σοβαρή βιομηχανία, αλλά πιθανότατα θα πρέπει να επικεντρωθεί σε εξειδικευμένες αγορές, θα χάσουμε την κυρίαρχη θέση μας στις εξαγωγές αυτοκινήτων, επειδή θα καταληφθεί από τους Κινέζους. Θα πρέπει να μοιραστούμε την πίτα με τους Κινέζους και αυτό θα απαιτήσει πολλές προσαρμογές. Η στρατηγική της γερμανικής κυβέρνησης επικεντρώνεται κυρίως στην αποφυγή προσαρμογής, επειδή όλα έχουν να κάνουν με την προσφορά στη βιομηχανία φθηνότερων τιμών ενέργειας, τη δημιουργία μιας τεράστιας νέας υποδομής για υδρογόνο ως εναλλακτική πηγή φθηνής ενέργειας εκεί που βρίσκεται η βιομηχανία, αντί να αναγκάσει τη βιομηχανία ή τμήματα της αλυσίδας παραγωγής να μετεγκατασταθεί αλλού όπου η παραγωγή είναι φθηνότερη.

Πώς μπορεί η Ελλάδα να συμβάλει σε ένα νέο ευρωπαϊκό μοντέλο ανάπτυξης;

Θα ήταν φανταστικό αν η Ελλάδα μπορούσε να γίνει η Δανία του Νότου, ανεβαίνοντας πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η Ελλάδα έχει μια ιστορία επιτυχίας μετά την κρίση και πρέπει να εδραιώσει τα οφέλη όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις και τις θεσμικές βελτιώσεις. Κατάφερε να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις διαρθρωτικές αδυναμίες και να απαλλαγεί από την κατάρα όπου κανείς δεν πίστευε ότι θα μπορούσε ποτέ να επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα πάνω από 0,5% του ΑΕΠ. Οι στόχοι των υπευθύνων χάραξης πολιτικής θα πρέπει να είναι να διασφαλίσουν ότι αυτό είναι μη αναστρέψιμο. Γι’ αυτό πρέπει να συνεχίσετε να καταβάλλετε προσπάθειες. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα θα πρέπει να πιέζει για ισχυρότερη δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όσον αφορά την εσωτερική αγορά, την ενέργεια. Η εστίαση στην ενέργεια την ωφελεί.