Όσα και αν καταφέρνει μία νεότερη βιογραφία για τον Καβάφη -και η συγκεκριμένη καταφέρνει αρκετά, τουλάχιστον όσον αφορά τη μεγάλη εικόνα της εποχής-, ο ίδιος ο ποιητής προφανώς παραμένει ένα μυστήριο που διαφεύγει. Και είναι καίρια η επισήμανση των συγγραφέων ότι ο Καβάφης ουσιαστικά «ενορχήστρωσε» και «σκηνοθέτησε» το σώμα της ποίησής του ώστε να φαίνεται σαν έργο εν εξελίξει: ανάλογα με το ποιον και πότε απασχολεί προσλαμβάνει νέες διαστάσεις.
Παραμένει, έτσι κι αλλιώς, ο καλύτερος οδηγός για τα ποιήματα του: «Απ’ όσα έκαμα κι απ’ όσα είπα/ να μη ζητήσουνε να βρουν ποιός ήμουν/ Εμπόδιο στέκονταν και μεταμόρφωνε/ τες πράξεις και τον τρόπο της ζωής μου/ Εμπόδιο στέκονταν και σταματούσε με/ πολλές φορές που πήγαινα να πω/ Οι πιο απαρατήρητές μου πράξεις/ και τα γραψίματά μου τα πιο σκεπασμένα/ —από εκεί μονάχα θα με νιώσουν» («Κρυμμένα», 1908).
Η βιογραφία, πάντως (σε μετάφραση του Μιχάλη Μακρόπουλου), διαβάζεται και για τις λεπτομέρειες όσον αφορά τα ταξίδια του Καβάφη, τους διαφορετικούς τόπους όπου έζησε -από την Κωνσταντινούπολη έως την Αγγλία ή το Παρίσι-, τις φιλίες και τα βιβλία που εμπιστευόταν.
Μία από αυτές είναι η γνωριμία με τον Αλέξη Μινωτή, ο οποίος καταφτάνει το 1926 στην Αλεξάνδρεια ως 25χρονος ηθοποιός με τον θίασο του Εθνικού Θεάτρου Αθηνών, που ανεβάζει τον «Μάκβεθ» του Σαίξπηρ στο θέατρο «Αλάμπρα». Ο ίδιος μάλιστα έχει τον μάλλον μικρό ρόλο του Σκωτσέζου ευγενούς Ρος και εμφανίζεται στη δεύτερη πράξη. Ο ηθοποιός κάποια στιγμή βλέπει έκπληκτος στο καφενείο του θεάτρου τον Κωνσταντίνο Καβάφη, ο οποίος σπεύδει να τον κολακεύσει: «Με λέγουν, Μινωτή, ότι αγαπάτε την ποίηση».
Δέχεται μάλιστα την πρόσκλησή του να τον επισκεφτεί στο περίφημο δωμάτιο υπό το φως των κεριών. «Με το που βρέθηκε στο σαλόνι του Κωνσταντίνου, κάθισε σιωπηλός ώσπου ο ποιητής τού ζήτησε να απαγγείλει το αγαπημένο του ποίημα…, “σαν ηθοποιός του στίχου και του λόγου”» -το «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον». Εξεπλάγη μάλιστα όταν ο Καβάφης τον ρώτησε «Πότε θα εκδηλωθείς, Μινωτή; Είναι καιρός να εκδηλωθείς ως ποιητής». Φυσικά δεν είχε δει καμία ένδειξη ποιητικού ταλέντου, αλλά ο Μινωτής αισθανόταν «μαγεμένος από τη γοητεία του πνεύματός του […] βαθιά κολακευμένος από τη σημασία που του έδωσε», όπως θα γράψει στα «Κριτικά φύλλα» το 1978. Όταν αποχωρεί ο Καβάφης του χαρίζει τη συλλογή ποιημάτων 1907-1915, ενώ θα του στείλει και άλλα αντίτυπα συλλογών το 1927 και το 1928. Όπως σημειώνεται στο βιβλίο, ο ποιητής θεωρούσε τους θαυμαστές του «δυνητικούς αποστόλους του έργου του» και κατέφευγε σε τέτοιου είδους σκηνοθετημένες συναντήσεις.
Την ίδια περίοδο με τον Μινωτή την Αλεξάνδρεια επισκέπτεται η φίλη του, μέλλουσα ηθοποιός και σύζυγός του Κατίνα Παξινού. Όταν μάλιστα ο ηθοποιός πηγαίνει στο λιμάνι για να την υποδεχθεί, βλέπει να κατεβαίνει από τη σανιδόσκαλα του «Arcadia» ο Καβάφης, ο οποίος κρατάει από το χέρι την Παξινού. Ο ποιητής γνώριζε ήδη από τον ηθοποιό το τηλεγράφημα για την άφιξη και προφανώς είχε πάρει άδεια να ανεβεί στο πλοίο για να προσφέρει λουλούδια στη γυναίκα και να κάνει μια «θεατρική» αποβίβαση στην πόλη. Οχτώ χρόνια αργότερα την επισκεπτόταν σε δωμάτιο του «Ερυθρού Σταυρού» της Αθήνας, όπου ο ίδιος ανάρρωνε από την τραχειοτομή στην οποία είχε υποβληθεί για τον καρκίνο του λάρυγγα.
Η Παξινού είχε εισαχθεί κατά σύμπτωση για τύφο. Διηγείται και πάλι ο Α. Μινωτής («Κριτικά φύλλα»): «Μου είπαν πως δεν θέλει να δει κανέναν… Ωστόσο σαν του είπαν πως η Κατίνα ήταν στον ίδιο όροφο του Νοσοκομείου, στο παρακάτω ακριβώς δωμάτιο άρρωστη, τ’ αποφάσισε κι ήρθε να την επισκεφθεί.
Με νοήματα ή σε φύλλα ενός μπλοκ που κρατούσε διαρκώς, έγραφε ό,τι ήθελε να πει, κι εμείς του απαντούσαμε προφορικά ή αν τον κούραζε, κι εμείς γραπτά. Κάθε μέρα τον βλέπαμε. Πολλές φορές ανεβοκατέβαινε για ώρες με ρυθμικά βήματα πάνω-κάτω στο διάδρομο του θαλάμου, κι έκανε πως δεν έβλεπε κανένα. Σκυφτός, ερειπωμένος, άπελπις, αγανακτισμένος για την αναπηρία του, πειραγμένος θανάσιμα για το αντιαισθητικό αυτό τέλος που τον είχε κυκλώσει και τον ταπείνωνε».
Σημείωση: η φωτογραφία προέρχεται από το Άρχείο Καβάφη/ Ίδρυμα Ωνάση