Το έργο «Συλλογές Τατοΐου: Ξεκλειδώνοντας τον υλικό πολιτισμό και την ιστορία ενός αιώνα» παρουσιάστηκε στο αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη, παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία του Υπουργείου Πολιτισμού που στοχεύει στην τεκμηρίωση, καταγραφή και ψηφιοποίηση των κινητών μνημείων του πρώην βασιλικού κτήματος Τατοΐου. Η διαδικτυακή Πύλη (https://tatoicollections.culture.gov.gr/), που δημιούργησε η Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων, καθιστά προσβάσιμη στο κοινό τη μεγαλύτερη συλλογή του είδους της στην Ελλάδα, αφιερωμένη στις καλές και εφαρμοσμένες τέχνες, την ιστορία και τον υλικό πολιτισμό της νεότερης Ελλάδας.
Η ιστορική σημασία και η ανάδειξη του Τατοΐου
Η Λίνα Μενδώνη τόνισε ότι παρά τη μεγάλη ιστορική και περιβαλλοντική αξία του κτήματος, το Τατόι παρέμενε για δεκαετίες αναξιοποίητο. Όπως επισήμανε, μετά την πολιτειακή μεταβολή του 1974 και την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου του Στρασβούργου το 2003, η ευθύνη του κτήματος πέρασε στην Ελληνική Πολιτεία.
Το 2019, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ενέταξε την προστασία και ανάδειξη του Τατοΐου στα εμβληματικά έργα της κυβέρνησης. Υπό τον συντονισμό του Υπουργείου Πολιτισμού, υλοποιείται ένα εκτεταμένο πρόγραμμα συντήρησης και αποκατάστασης, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ και το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης. Στόχος είναι η μετατροπή του Τατοΐου σε ανοιχτό, προσβάσιμο χώρο πρασίνου και πολιτισμού, που θα λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για την ιστορική μνήμη και την περιβαλλοντική εκπαίδευση.
Τεκμηρίωση και ψηφιοποίηση των συλλογών
Αναφερόμενη στη διαδικασία τεκμηρίωσης, η Υπουργός υπογράμμισε ότι «η τεκμηρίωση και η ψηφιοποίηση των Συλλογών Τατοΐου δεν είναι απλώς μια πράξη διάσωσης, αλλά γνώσης και ευθύνης απέναντι στην ιστορία». Κάθε αντικείμενο αποκτά ταυτότητα και σημασία μέσα από μια επιστημονικά απαιτητική διαδικασία που περιλαμβάνει απογραφή, μελέτη, έρευνα και δημοσίευση.
Στην Πύλη είναι ήδη διαθέσιμα περισσότερα από 70.000 τεκμηριωμένα αντικείμενα, τα οποία αποτυπώνουν πτυχές της ελληνικής και ευρωπαϊκής ιστορίας από τον 19ο έως τον 20ό αιώνα. Έπιπλα, έργα τέχνης, πορσελάνες, κοσμήματα, ενδύματα, στρατιωτικά είδη και προσωπικά τεκμήρια συνθέτουν ένα μοναδικό πολιτιστικό σύνολο που φωτίζει την καλλιτεχνική και κοινωνική ζωή της εποχής.
Το Εθνικό Αρχείο Μνημείων και η ψηφιακή υποδομή
Η Λίνα Μενδώνη επεσήμανε ότι η ψηφιοποίηση των συλλογών του Τατοΐου εντάσσεται στα πληροφοριακά συστήματα του Εθνικού Αρχείου Μνημείων, το οποίο αποτελεί πλέον βασικό εργαλείο για την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το Αρχείο, πλήρως ψηφιακό, επιτρέπει την καταγραφή και διαχείριση όλων των στοιχείων της υλικής πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας, συμβάλλοντας στον τεκμηριωμένο σχεδιασμό πολιτιστικών πολιτικών και δράσεων.
Σύμφωνα με την Υπουργό, η ύπαρξη αυτού του ψηφιακού εργαλείου ενισχύει τη δυνατότητα προβολής και αξιοποίησης του πολιτιστικού αποθέματος, δημιουργώντας νέες προοπτικές ανάπτυξης σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Η πρόοδος των έργων και η μελλοντική αξιοποίηση
Η αρμόδια Διεύθυνση του Υπουργείου Πολιτισμού συνεχίζει τη συστηματική καταγραφή και τεκμηρίωση των αντικειμένων του Τατοΐου. Μέσω δύο συγχρηματοδοτούμενων έργων, συνολικού προϋπολογισμού 2,87 εκατ. ευρώ, προβλέπεται έως το τέλος του έτους να έχουν ψηφιοποιηθεί περισσότερα από 90.000 αντικείμενα. Η διαδικασία πραγματοποιείται από ομάδα εξειδικευμένων επιστημόνων και στελεχών του Υπουργείου, με τη συμβολή εξωτερικών εμπειρογνωμόνων.
Η Υπουργός δήλωσε ότι η δημοσιοποίηση της διαδικτυακής πύλης και της έντυπης έκδοσης αποτελεί «μια εξαιρετική πρόγευση της επικείμενης ολοκληρωμένης παρουσίασης των συλλογών στους νέους μουσειακούς χώρους του κτήματος», οι οποίοι θα εκτείνονται πέρα από την ανακτορική έπαυλη και σε άλλα κτίρια του συγκροτήματος.
Κλείνοντας, η Λίνα Μενδώνη αναφέρθηκε στην έντυπη έκδοση του Υπουργείου Πολιτισμού «Ξεκλειδώνοντας το Τατόι», που παρουσιάζει μέρος των συλλογών και του αρχειακού υλικού. Η έκδοση αυτή προσφέρει στο κοινό μια πρώτη επαφή με άγνωστα έως σήμερα αντικείμενα, έγγραφα και φωτογραφίες, τα οποία ταξινομούνται και ψηφιοποιούνται συστηματικά.
Η Υπουργός υπογράμμισε ότι η διάσωση και ανάδειξη αυτού του πολύτιμου ιστορικού κεφαλαίου, που συνδέεται με καθοριστικές περιόδους της ελληνικής ιστορίας, οφείλεται στις Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και ειδικά στη Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων, εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη της για τη συμβολή των στελεχών της.