Με τον νόμο 3863/2010, το κράτος έθεσε σαφείς κανόνες για τη χορήγηση σύνταξης στον επιζώντα σύζυγο ασφαλισμένου ή συνταξιούχου. Ο σκοπός ήταν να μπει τέλος στα φαινόμενα “εικονικών” γάμων που τελούνταν με μοναδικό στόχο τη συνταξιοδότηση μετά τον θάνατο του ασφαλισμένου.
Οι βασικές προϋποθέσεις
Σύμφωνα με το άρθρο 12 του ν. 3863/2010, για να λάβει σύνταξη ο επιζών σύζυγος:
-
Αν ο θανών ήταν εν ενεργεία ασφαλισμένος, ο γάμος πρέπει να είχε διάρκεια τουλάχιστον τριών ετών πριν από τον θάνατο.
-
Αν ο θανών ήταν ήδη συνταξιούχος, τότε απαιτείται πενταετής γάμος.
Η αυστηροποίηση της διάρκειας (από 6 μήνες σε 3 ή 5 έτη αντίστοιχα) κρίθηκε αναγκαία για να προστατευτεί το ασφαλιστικό κεφάλαιο και να αποτραπούν “ευκαιριακοί” γάμοι με σκοπό την είσπραξη σύνταξης.
Οι εξαιρέσεις
Η προϋπόθεση της ελάχιστης διάρκειας δεν απαιτείται αν:
-
Κατά τη διάρκεια του γάμου γεννήθηκε, νομιμοποιήθηκε, αναγνωρίστηκε ή υιοθετήθηκε τέκνο,
-
Ή αν η χήρα ήταν έγκυος κατά τον θάνατο του συζύγου και η εγκυμοσύνη ολοκληρώθηκε με γέννηση ζωντανού τέκνου,
-
Ή αν ο θάνατος του ασφαλισμένου προήλθε από ατύχημα, εργατικό ή μη.
Γιατί ο νόμος μιλά για πενταετία
Η πενταετία θεωρήθηκε ένα εύλογο και αναλογικό χρονικό διάστημα που εξασφαλίζει ότι έχει αναπτυχθεί πραγματικός δεσμός και οικονομική αλληλεξάρτηση μεταξύ των συζύγων. Το μέτρο στοχεύει να αποτρέψει την καταστρατήγηση του θεσμού της σύνταξης χηρείας, χωρίς να πλήττει όσους βρίσκονται σε γνήσιες σχέσεις.
Τι ισχύει για όσους ζουν σε ελεύθερη ένωση
Ο νόμος ξεκαθαρίζει ότι το δικαίωμα σύνταξης αφορά μόνο τους έγγαμους ή όσους έχουν σύμφωνο συμβίωσης.
Η πολιτεία δεν υποχρεούται να χορηγεί συντάξεις σε πρόσωπα που απλώς συζούν, καθώς ο γάμος θεωρείται δημόσια δεσμευτικός θεσμός με σαφές νομικό πλαίσιο, σε αντίθεση με την ελεύθερη συμβίωση.
Ωστόσο, υπάρχει μία εξαιρετική πρόβλεψη:
Αν υπήρχε μακροχρόνια ελεύθερη συμβίωση η οποία δεν μπορούσε να μετατραπεί σε γάμο λόγω νομικού κωλύματος (π.χ. ο ένας σύζυγος δεν είχε ακόμη εκδοθεί διαζύγιο) και ο γάμος τελέστηκε αμέσως μετά την άρση του κωλύματος, τότε η διάρκεια της συμβίωσης μπορεί να συνυπολογιστεί στην πενταετία.