“Η Λύα είναι η φωνή της τρυφερότητας μέσα στη θύελλα”. Με αυτή τη φράση η Σαλίνα Γαβαλά συνοψίζει την ανθρώπινη διάσταση μιας ιστορίας που συχνά προσεγγίζεται μόνο ως ιστορικό γεγονός. Ο έρωτας και η ελευθερία τη μουσικοθεατρική παράσταση «Το Κόκκινο Γράμμα» δεν έρχονται ως αντίθετες δυνάμεις αλλά ως δύο όψεις της ίδιας εσωτερικής ανάγκης.
Η παράσταση, που παρουσιάζεται αύριο στο πλαίσιο των Ημερών Κύπρου 2025, στο Σπίτι της Κύπρου, εστιάζει στη μορφή του ήρωα ήρωα του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ Ευαγόρα Παλληκαρίδη, του νέου που αγάπησε, έγραψε ποιήματα και πίστεψε πως η προσωπική ευαισθησία δεν αναιρεί την πράξη αντίστασης. Μέσα από τα γράμματα προς τη Λύα, τον μόνο αποδέκτη της ευαλωτότητάς του, η Γαβαλά δημιουργεί μια σύνθετη θεατρική γλώσσα, επιχειρώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στο ντοκουμέντο και την ποίηση, στην ιστορική μνήμη και την προσωπική μαρτυρία.
Τι σας ενέπνευσε να δημιουργήσετε τη μουσικοθεατρική παράσταση «Το Κόκκινο Γράμμα»;
Η έμπνευση ήρθε από μια εσωτερική ανάγκη. Να μιλήσω για τον έρωτα και την ελευθερία μέσα από μια αληθινή ιστορία που ξεπερνά τον χρόνο. Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης δεν είναι μόνο ένας ήρωας του αγώνα της ΕΟΚΑ — είναι το πρόσωπο της νεότητας και ο ποιητής που αγαπά με την ίδια ένταση που μάχεται. Ήθελα να φωτίσω και την Λύα, τη γυναίκα πίσω από τα γράμματα, γιατί η ιστορία αυτή δεν είναι μόνο πολιτική, είναι και βαθιά ανθρώπινη.
Πώς προσεγγίσατε τη σκηνοθεσία και τη σύνθεση ενός τόσο φορτισμένου ιστορικά και συναισθηματικά έργου;
Η σκηνοθεσία κινείται ανάμεσα στο ρεαλισμό και το όνειρο — σαν να διαβάζεις ένα γράμμα που ξαφνικά ζωντανεύει μπροστά σου. Η μουσική, η πρόζα και οι εικόνες δεν μπλέκονται απλώς, αλλά λειτουργούν σαν μια ενιαία ανάσα. Κάθε ήχος, κάθε φως, κάθε παύση κουβαλάει μνήμη. Ο στόχος δεν ήταν να συγκινήσω, αλλά να δημιουργήσω ένα πεδίο αλήθειας — όπου ο θεατής μπορεί να νιώσει χωρίς να του το επιβάλλεις.
Το έργο κουβαλά ήδη τη συγκίνηση, το δικό μου χρέος ήταν να την υπηρετήσω με απλότητα και αλήθεια.
Η παράσταση συνδυάζει θέατρο, ζωντανή μουσική και αρχειακό υλικό. Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση στη σύνθεση όλων αυτών των στοιχείων;
Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να τα ενώσω όλα αυτά σε ένα ενιαίο σώμα, να μη φαίνονται ως ξεχωριστά κομμάτια, αλλά ως ένας ζωντανός οργανισμός. Τα τραγούδια δεν είναι απλώς μουσικά μέρη, είναι κομμάτι της αφήγησης, μέρος της δράσης. Η μουσική γεννιέται μέσα από την ιστορία και συνεχίζει εκεί που σταματούν οι λέξεις.
Ένωσα γράμματα, ντοκουμέντα, βίντεο, αποσπάσματα από ντοκιμαντέρ, ποιήματα, σαν ένα παζλ που σταδιακά σχηματίζει μια ενιαία εικόνα. Μια ιστορία έρωτα και ελευθερίας, φτιαγμένη από μνήμη, συναίσθημα και ήχο. Ήθελα ο θεατής να αισθανθεί πως κάθε στοιχείο, ακόμη και το πιο μικρό, έχει ψυχή. Πως όλα όσα ακούει και βλέπει είναι κομμάτια μιας ίδιας αλήθειας, που ξαναγεννιέται επί σκηνής
Ποια ήταν η σημασία για εσάς του να παρουσιάσετε τη ζωή του Ευαγόρα Παλληκαρίδη μέσα από μια θεατρική οπτική;
Το θέατρο έχει τη δύναμη να ξαναζωντανεύει την ψυχή πίσω από τα γεγονότα. Ο Ευαγόρας δεν είναι απλώς ένα όνομα στα βιβλία της ιστορίας, είναι ένα αγόρι που έγραψε ποιήματα, που αγάπησε, που ονειρεύτηκε έναν ελεύθερο τόπο. Μέσα από το θέατρο μπορούμε να τον δούμε ξανά, όχι ως σύμβολο, αλλά ως άνθρωπο.
Τι ρόλο παίζει ο πολιτισμός και η τέχνη στη διατήρηση της μνήμης και της ιστορικής ταυτότητας ενός λαού;
Η τέχνη είναι η ζωντανή μας μνήμη. Μέσα από τη μουσική, το θέατρο, τη ζωγραφική, η ιστορία δεν μένει παγωμένη αλλά αναπνέει. Ο πολιτισμός είναι η ψυχή ενός λαού. Χωρίς αυτόν η μνήμη χάνεται, γίνεται ημερομηνία. Με αυτό το έργο θέλησα να θυμηθούμε και να νιώσουμε.
Υποδύεστε τη Λύα, τη γυναίκα που αγάπησε ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης. Πώς προσεγγίσατε τον ρόλο αυτό; Τι σημαίνει για εσάς αυτός ο «πλατωνικός έρωτας» μέσα στο πλαίσιο της αντίστασης και του αγώνα;
Η Λύα είναι η φωνή της τρυφερότητας μέσα στη θύελλα, η μνήμη του έρωτα που δεν πρόλαβε να γίνει ζωή. Την προσέγγισα όχι σαν έναν ρόλο, αλλά σαν μια ψυχή που κουβαλά ακόμη τον απόηχο μιας ανεκπλήρωτης υπόσχεσης. Στην παράσταση, η ιστορία της περνά μέσα από δύο χρόνους: τη νεαρή Λύα, που βιώνει τον έρωτα και την απώλεια και τη Λύα της ωριμότητας, την οποία υποδύεται η Ευρυδίκη. Εκείνη αφηγείται, κοιτά πίσω με συγκίνηση και γαλήνη, σαν να αγγίζει ξανά τα γράμματα του Ευαγόρα με τα μάτια της ψυχής.
Αυτός ο πλατωνικός έρωτας είναι για μένα μια μορφή αντίστασης γιατί μέσα στον πόνο και στην απόσταση επιμένει η αγάπη, καθαρή, άφθαρτη, πέρα από τον χρόνο. Μέσα από τη συνύπαρξη των δύο μας επί σκηνής, η Λύα αποκτά φωνή και σάρκα. Γίνεται σύμβολο όλων εκείνων των γυναικών που κράτησαν ζωντανή τη μνήμη μέσα από την καρδιά τους.
Πιστεύετε ότι το «Κόκκινο Γράμμα» μπορεί να λειτουργήσει ως μια γέφυρα ανάμεσα στην ιστορική μνήμη και το σύγχρονο αίσθημα;
Αυτός ήταν ακριβώς ο σκοπός. Δεν ήθελα μια παράσταση-επίκληση στο παρελθόν, αλλά μια γέφυρα με το σήμερα. Ο Ευαγόρας και η Λύα μιλούν ακόμα, γιατί μιλούν για πράγματα διαχρονικά, την αγάπη, την ελευθερία, την αξιοπρέπεια. Το «Κόκκινο Γράμμα» είναι μια υπενθύμιση ότι η ιστορία δεν τελείωσε, συνεχίζεται μέσα σε κάθε ψυχή που αρνείται να συμβιβαστεί με τη λήθη.
INFO
“Το κόκκινο γράμμα”, 15 Οκτωβρίου στις 20.00, Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206, τηλ. 210 3418550
Είσοδος ελεύθερη , απαραίτητη η κράτηση θέσεων ηλεκτρονικά www.mcf.gr