Ο Διονύσης Σαββόπουλος και οι ποιητές

Πολύ σπάνια μελοποίησε ολόκληρα ποιήματα (εξαίρεση μάλλον το «Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας» του Ντίνου Χριστιανόπουλου). Συνήθως εμπνεόταν από έναν στίχο (ή και μισό) χτίζοντας ολόγυρά του έναν καινούργιο «καθεδρικό». Οι ποιητές της θεσσαλονικιώτικης σχολής, πάντως, όπως και ορισμένοι Γάλλοι, τροφοδότησαν την έμπνευσή του γεννώντας τα κομμάτια που βρήκαν θέση ανάμεσα στις καλύτερες δημιουργίες του. Ακολουθούν ορισμένες από τις έμμεσες επιρροές του:

Νίκος Αλέξης Ασλάνογλου

Το 1975 κυκλοφορεί ο πέμπτος δίσκος του με τίτλο «10 χρόνια κομμάτια» – ανάμεσά τους το «Ζεϊμπέκικο» με τη συμμετοχή της Σωτηρίας Μπέλλου, η «Παράγκα» και «Στη συγκέντρωση της ΕΦΕΕ». Συναντάμε όμως και τη «Θανάσιμη μοναξιά του Αλέξη Ασλάνη». Η αναφορά φυσικά είναι ο ποιητής Νίκος Αλέξης Ασλάνογλου, τον οποίο ο Σαββόπουλος θα κατονομάσει πολλές φορές ως «δάσκαλο». Στον ίδιο δίσκο, άλλωστε, και στο κομμάτι «Μια θάλασσα μικρή» στίχοι όπως το «Και στη γωνιά η στάμνα μου, για ένα καλοκαίρι» αλλά και το «σαν τις χορδές του ανέμου, στα μαύρα σου μαλλιά» είναι δάνεια από ποιήματα του Ασλάνογλου. Ο πρώτος ειδικά προέρχεται από το «Κι αν είσαι άνθρωπος» του 1963:

Κι αν είσαι άνθρωπος κι αν είσαι εργοστάσιο

κι αν είσαι μια ξανθή μοντέρνα πόλη

Είσαι για μένα κούραση το βράδυ

μια μηχανή που σώπασε

μια ετοιμόρροπη φωνή

Είσαι η στάμνα μου για ένα καλοκαίρι

Ντίνος Χριστιανόπουλος

Στο 8ο από τα συνολικά 17 τραγούδια στο άλμπουμ «Δέκα χρόνια κομμάτια» του 1975 ακούμε τους στίχους «Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας / ποτέ δε λένε την αλήθεια / ο κόσμος υποφέρει και πονά / και σεις τα ίδια παραμύθια». Ανήκουν φυσικά στον Ντίνο Χριστιανόπουλο, με τον οποίο ο Σαββόπουλος είχε πάντα μια ξεχωριστή – και ενίοτε συγκρουσιακή – σχέση. Ο ποιητής, για παράδειγμα, δεν πίστευε ότι οι συγκεκριμένοι στίχοι μπορούσαν να μελοποιηθούν.

Μανόλης Αναγνωστάκης

Το ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη «Οταν αποχαιρέτησα τους φίλους μου», όπου υπάρχει ο γνωστός στίχος «όμως εγώ δεν παραδέχτηκα την ήττα», μελοποιείται το 1978 από τον Θάνο Μικρούτσικο, ο οποίος ωστόσο αφήνει εκτός τους τρεις πρώτους στίχους: «Οταν αποχαιρέτησα τους φίλους / Σ’ αυτή τη γη ξεχάστηκεν η μέρα / Κι οι νύχτες εναλλάσσονταν με νύχτες». Τον τρίτο στίχο θα χρησιμοποιήσει ο Διονύσης Σαββόπουλος όταν διασκευάζει το τραγούδι του Μπομπ Ντίλαν «Wicked messenger» ως «Αγγελος εξάγγελος» στον δίσκο «Βρώμικο ψωμί» το 1972: «Τα πόδια μου καήκανε σ’ αυτή την ερημιά / η νύχτα εναλλάσσεται με νύχτα».

Νίκος Εγγονόπουλος

Ο στίχος που έμελλε να γίνει έως και σλόγκαν προέρχεται από το ποίημα «Ορνεον 1748» του Νίκου Εγγονόπουλου: «Μίρκο Κράλη, τι ζητάς; / εδώ δεν είναι παίξε γέλασε, εδώ είναι Μπαλκάνια». Χάριν του ρυθμού που ήθελε στον «Μπάλλο» ο Σαββόπουλος τον αντέστρεψε κι έτσι προέκυψε το «Εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε».

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης

Στη «Διαγώνιο 2», το 1961, ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης δημοσιεύει το ποίημα «Σκόρπια φύλλα», το οποίο καταλήγει με τους στίχους: «Να μας πας στην ξενητειά / να μας πας στα πέρα μέρη / φύσα θάλασσα πλατειά / φύσ’ αγέρι, φύσ’ αγέρι». Η συνέχεια είναι γνωστή και φάνηκε στην ανεξίτηλη «Θαλασσογραφία» του Διονύση Σαββόπουλου. Η «ξενητειά» εκεί έγινε «Να μας πάρεις μακριά».

Ζακ Πρεβέρ

Το «Εγερτήριο» από το «Φορτηγό» (1966) θεωρείται μια ελεύθερη μετάπλαση του Σαββόπουλου πάνω στους στίχους του Ζακ Πρεβέρ. «Ηλιος κόκκινος ζεστός / στάθηκε στην κάμαρά μου / ξύπνησε όλη η πολιτεία / κάτω απ’ τα παράθυρά μου» τραγουδάει εκεί. Και επίσης: «Μπρος στης φάμπρικας την πύλη / ο εργάτης σταματά, / όμορφη η μέρα γνέφει / κι απ’ το ρούχο τον τραβά». Η εικόνα προέρχεται ως επιρροή από το ποίημα του Πρεβέρ «Le temps perdu» (Ο χαμένος χρόνος) του 1946. Στο «τεσσαράκι», άλλωστε, τον μικρό δίσκο δηλαδή που είχε βγει πριν από το «Φορτηγό», ο ίδιος ο Σαββόπουλος έγραφε, εκτός άλλων: «Σε αυτόν τον δίσκο πολλά πράγματα θυμίζουν Ζακ Πρεβέρ, Χριστιανόπουλο, Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Μπρασένς ή Ρωμανό Μελωδό».