Όταν το Covid-19 άρχισε να εξαπλώνεται στις αρχές του 2020, η σύγχρονη, παγκοσμιοποιημένη οικονομία άρχισε να επιβραδύνει απότομα.
Τα καταστήματα έκλεισαν. Οι γραμμές παραγωγής στα εργοστάσια σταμάτησαν. Ο τεράστιος στόλος αεροπλάνων παρέμεινε ακινητοποιημένος, και η βιομηχανία κρουαζιέρας σταμάτησε τις δραστηριότητες της για να περιορίσει τη διάδοση του ιού.
Όμως, το Covid-19 εξαπλωνόταν ασταμάτητα. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, η βιομηχανία κρουαζιέρας αντιμετώπιζε πολύ σοβαρές προκλήσεις.
Μέχρι τον Μάρτιο, η ανησυχία για τις ακυρωμένες κρουαζιέρες αντικαταστάθηκε από την πραγματική πιθανότητα ολόκληρες εταιρείες να χρεοκοπήσουν, εκτός αν μείωναν τα έξοδά τους. Ένας από τους πιο απλούς τρόπους ήταν να περιορίσουν τον στόλο τους – στέλνοντας τα παλαιότερα πλοία στο ναυπηγείο για διάλυση.
Η διάλυση μεγάλων πλοίων είναι περίπλοκη και επικίνδυνη, και συνήθως γίνεται σε αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η τεράστια αυλή ναυπηγοεπισκευασίας στο Τσιταγκόνγκ του Μπαγκλαντές. Ένα από τα πιο πολυσύχναστα μέρη για κάτι τέτοιο είναι η Τουρκία, στην ηλιόλουστη ακτή κοντά στη Σμύρνη. Το ναυπηγείο Aliağa είναι η τέταρτη μεγαλύτερη εγκατάσταση του κόσμου και, καθώς οι ακυρώσεις κρουαζιέρων άρχισαν να επηρεάζουν οικονομικά τις εταιρείες, εκεί στάλθηκαν πολλά από τα τεράστια πλοία για να αποσυναρμολογηθούν.
Ο Ουμίτ Μπεκτάς, Τούρκος φωτογράφος του Reuters στην Κωνσταντινούπολη, πληροφορήθηκε ότι κάποια πλοία κατευθύνονταν προς το Aliağa. Ήξερε ότι μια φωτογραφία αυτών των πλοίων που περίμεναν την καταστροφή τους θα ήταν εντυπωσιακή. «Από την ανθρώπινη πλευρά, υπήρχαν πολλές φωτογραφίες, όπως άνθρωποι στα νοσοκομεία ή ομαδικοί τάφοι», λέει. «Βγάλαμε πολλές φωτογραφίες για τα κλειστά καταστήματα, αλλά δεν μπορείς να ξέρεις αν είναι λόγω της απαγόρευσης κυκλοφορίας ή της κρίσης [Covid]. Αυτά τα πλοία όμως δείχνουν ξεκάθαρα πως η πανδημία επηρεάζει τις επιχειρήσεις.»
Στην αρχή της κρίσης, η κατάσταση των επιβατών κρουαζιέρας απασχόλησε ιδιαίτερα τα μέσα ενημέρωσης. Στις αρχές του 2020, η εμφάνιση κρουσμάτων Covid στο βρετανικής σημαίας πλοίο Diamond Princess οδήγησε στην καραντίνα του ανοιχτά της Ιαπωνίας για δύο εβδομάδες. Πριν απομακρυνθεί το πλοίο, πάνω από 700 επιβάτες και μέλη πληρώματος είχαν μολυνθεί, σχεδόν ένας στους πέντε, και τουλάχιστον 14 πέθαναν.
Συνολικά, πάνω από 40 κρουαζιερόπλοια ανέφεραν κρούσματα τους πρώτους έξι μήνες του 2020, και ο παγκόσμιος στόλος κρουαζιέρας σταμάτησε σταδιακά τις δραστηριότητες του, αφήνοντας έως και 40.000 μέλη πληρώματος εγκλωβισμένα, πολλές φορές σε απομόνωση.
Η διατήρηση ενός πλοίου στο λιμάνι χωρίς πληρωμένους επιβάτες συνεπάγεται υψηλό κόστος, λέει ο Μπεκτάς, οπότε οι εταιρείες αποφάσισαν να αποσυναρμολογήσουν τα πλοία, ειδικά αυτά που δεν ήταν καινούρια ή τακτοποιημένα.
Το Aliağa ήταν ήδη γνωστό στους Τούρκους λόγω θεμάτων ασφαλείας και ρύπανσης, λέει ο Μπεκτάς. «Οι συνθήκες εργασίας είναι σκληρές». Μέχρι τον Οκτώβριο του 2020, κάποια πλοία είχαν ήδη φτάσει στο λιμάνι, και ο Μπεκτάς ενημερώθηκε από έναν φίλο δημοσιογράφο.
Όμως δεν ήταν εύκολο να πλησιάσει τα πλοία για φωτογράφιση. «Υπάρχει ένας σύλλογος των ιδιοκτητών του ναυπηγείου», λέει. «Πήγα και ζήτησα άδεια, αλλά μου αρνήθηκαν. Δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να δω από κοντά.»
Αυτό που είχε στη διάθεσή του ήταν ένα drone. «Αρχίσαμε να το χρησιμοποιούμε και τότε οι φωτογραφίες με drone δεν ήταν συνηθισμένες», λέει. Η εικόνα από drone είναι αισθητικά εντυπωσιακή.
Η Τουρκία δεν είναι η πιο εύκολη χώρα για πτήση drone, ειδικά κοντά σε στρατιωτικές ή ευαίσθητες εγκαταστάσεις. «Είναι παράνομο να πετάς drone στις περισσότερες περιοχές, αλλά αυτό το μέρος δεν είναι στρατηγικό. Οπότε το πέταξα εύκολα, αλλά όχι πολύ.»
Πέρασε περίπου μισή ώρα με συναδέλφους στην κορυφή ενός λόφου που έβλεπε το ναυπηγείο. «Δημοσιεύσαμε την εικόνα αμέσως, είχε μεγάλο αντίκτυπο και δημοσιεύτηκε ευρέως», λέει. Δεν γνώριζε τότε ότι η φωτογραφία που τράβηξε – με τα τεράστια, πολύχρωμα κρουαζιερόπλοια να περιμένουν τη μοίρα τους – ήταν από τις πρώτες που έδειχναν το “νεκροταφείο” κρουαζιερόπλοιων.
Ο Μπεκτάς πιστεύει ότι η εικόνα βοήθησε να «σπάσει» σε μικρό βαθμό η γοητεία των κρουαζιερόπλοιων: οι περισσότερες φωτογραφίες δείχνουν ιδανικές διακοπές σε glossy διαφημίσεις. «Αυτή είναι και μια θλιβερή εικόνα», λέει. «Θλιβερή για τον ιδιοκτήτη. Θλιβερή για όσους αγαπούν αυτά τα πλοία.»
Τα κρουαζιερόπλοια επισκέπτονται συχνά την Κωνσταντινούπολη, τον δημοφιλέστερο τουριστικό προορισμό της Τουρκίας, αλλά κατά τη διάρκεια του lockdown οι επισκέψεις σταμάτησαν για πολλούς μήνες. «Θυμάμαι ιστορίες μετά την πανδημία, όταν το πρώτο πλοίο ήρθε στο Kuşadası, μια παραθαλάσσια πόλη κοντά στη Σμύρνη. Ήταν μεγάλη είδηση και όλοι κατέγραφαν τους τουρίστες.»
Χρόνια μετά, το ναυπηγείο Aliağa παραμένει ενεργό, αποσυναρμολογώντας παλιά φορτηγά πλοία όπως έκανε πριν την πανδημία.
Πηγή: BBC