Ενα παραμύθι για μεγάλους, μια ιστορία για να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι, μια νουβέλα που από τις σελίδες του βιβλίου περνά στη σκηνή και γίνεται λόγος προφορικός, ζωντανός: αυτό και άλλα πολλά είναι «Η αγαπημένη του κυρίου Λιν» του Φιλίπ Κλοντέλ που είδαμε πρόσφατα στην Πειραιώς 260, στην παράσταση που σκηνοθετεί ο Γκι Κασίερς, με τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη.
Γάλλος συγγραφέας και κινηματογραφιστής ο Φιλίπ Κλοντέλ (Philippe Claudel, 1962), που μετρά μυθιστορήματα, νουβέλες και ταινίες, υπογράφει τη νουβέλα «Η αγαπημένη του κυρίου Λιν» («La petite fille de Monsieur Lihn», 2005). Και αποτυπώνει τη σύγχρονη έννοια της εξορίας και του ξεριζωμού, με τρόπο ιδιαίτερο και ξεχωριστό, μέσα από τα 22 κεφάλαια της ιστορίας του. Παράλληλα καταθέτει κι έναν προσωπικό τρόπο γραφής, μια δομή που – σε πρώτη φάση – παρέχει στον αναγνώστη μια πολλαπλή προσέγγιση στο θέμα του. Ενα θέμα το οποίο έτσι κι αλλιώς αντιμετωπίζει έξω από στερεότυπα και αναμενόμενα μονοπάτια.
Η «συνάντηση» του συγγραφέα με τον βέλγο θεατρικό σκηνοθέτη Γκι Κασίερς (Guy Cassiers, 1960) γέννησε την παράσταση «Η αγαπημένη του κυρίου Λιν». Από τους σημαντικότερους σύγχρονους ευρωπαίους δημιουργούς, ο πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Toneelhuis της Αμβέρσας επιστρέφει στη χώρα μας (είχε ξανάρθει στο Φεστιβάλ) και προτείνει μια διαφορετική ματιά σε ένα από τα πλέον φλέγοντα ζητήματα του καιρού μας.
Η ιστορία θα μπορούσε να είναι συνηθισμένη: Ενας ηλικιωμένος άνδρας εγκαταλείπει την πατρίδα του μετά τις καταστροφικές συνέπειες ενός πολέμου και αναζητά μια νέα πατρίδα. Κρατώντας στην αγκαλιά του την ολίγων μηνών εγγονή του, μια βαλίτσα και λίγο χώμα από τον τόπο του, καταφθάνει κάπου στην Ευρώπη. Χωρίς να γνωρίζει τίποτα και κανέναν, χωρίς να γνωρίζει τη γλώσσα, δεν μπορεί παρά να αφεθεί στους αρμόδιους που θα τον αναλάβουν. Η τυχαία γνωριμία του σε ένα παγκάκι στο πάρκο με τον κύριο Μπαρκ και η φιλία που θα αναπτυχθεί μεταξύ τους θα αποτελέσουν την αφετηρία για αυτή τη νέα του ζωή.
Ο Κασίερς αγκαλιάζει το σύμπαν που έχει δημιουργήσει ο Κλοντέλ, «εκμεταλλευόμενος» κάθε λέξη, κάθε σπιθαμή του κειμένου για να φτιάξει τον δικό του σκηνικό κόσμο. Δεν περιορίζει ούτε τη συγκίνηση ούτε την ευαισθησία, τις οποίες και ισορροπεί, καθώς η προσφυγιά, η απώλεια συνομιλούν με τη φιλία, την αισιοδοξία, την αγάπη.
Κατάθεση ψυχής
Ο μονόλογος που ερμηνεύει ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης (δική του η θεατρική απόδοση της νουβέλας) συνδυάζει την προσωπική αφήγηση και την εναλλαγή «ρόλων» σε μια κατάθεση ψυχής που γίνεται με εξαιρετικά απλά εκφραστικά μέσα. Κι ενώ η τεχνολογία έχει πάρει την θέση της στη σκηνή και λειτουργεί υπέρ του αποτελέσματος, ο ηθοποιός επιστρέφει στην αφετηρία της τέχνης του, σε ένα θέατρο από την αρχή: σαν να διαβάζει ένα παραμύθι όπου βλέπει μέσα και τον ίδιο του τον εαυτό, ο Μαρκουλάκης καταθέτει μια σπάνιας λιτότητας και αμεσότητας ερμηνεία. Ακολουθώντας τον ρυθμό του κειμένου ζωντανεύει με τον λόγο του όχι μόνο την ιστορία του κυρίου Λιν -από την αρχή ως το τέλος, ένα τέλος που κρύβει μια έκπληξη, αλλά και όλη του τη διαδρομή, από μέσα προς τα έξω.
Επίδαυρος, όπως πάντα
Μπαίνοντας αυτός ο Ιούλιος φέρνει μαζί του και το αναμενόμενο ραντεβού μας με την Επίδαυρο: Την Παρασκευή (και το Σάββατο) θα δοθεί η πρώτη πρεμιέρα του Φεστιβάλ, δίνοντας το σήμα για να ξεκινήσει αυτή η τόσο παλιά, εβδομαδιαία, συνήθεια. Από τώρα και ως τις 24 Αυγούστου, με εξαίρεση το διήμερο αμέσως μετά τον Δεκαπενταύγουστο, το αρχαίο θέατρο θα φιλοξενήσει οκτώ παραγωγές – ντόπιες και ξένες, με έλληνες και ξένους ηθοποιούς και συντελεστές. Κι έχει πάντα μια συγκίνηση αυτή η έναρξη, ίσως γιατί επιβεβαιώνει μια σκυτάλη που κρατά σχεδόν ενενήντα χρόνια – όχι συνεχόμενα…
Ηταν 11 Σεπτεμβρίου του 1938 όταν δόθηκε, στους νεότερους χρόνους, η πρώτη παράσταση στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Με το φυσικό, αργολικό φως και με την Περιηγητική Λέσχη να έχει αναλάβει τη διοργάνωσή της, ανέβηκε από το Εθνικό Θέατρο η «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή. Ο Δημήτρης Ροντήρης ανέλαβε τη σκηνοθεσία και η Κατίνα Παξινού υποδύθηκε την τραγική ηρωίδα.
Ωστόσο η λειτουργία του Φεστιβάλ εγκαινιάστηκε άτυπα στις 11 Ιουλίου του 1954, με τον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη, πάντα απ’ το Εθνικό και πάλι σε σκηνοθεσία Ροντήρη με τον Αλέκο Αλεξανδράκη. Η επίσημη έναρξη έγινε έναν χρόνο μετά, το 1955, στις 19 Ιουνίου, με την «Εκάβη» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή με την Παξινού -χρονιά της λειτουργίας του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.
Ωστόσο ως το 1975 η Επίδαυρος παρέμενε άβατον για οποιοδήποτε άλλο θέατρο πλην Εθνικού. Μόνο στις αρχές της δεκαετίας του
’60, και συγκεκριμένα στις 24 Αυγούστου του 1960 και στις 6 Αυγούστου του 1961 η Μαρία Κάλλας με την Εθνική Λυρική Σκηνή εμφανίστηκε με τη «Νόρμα» του Μπελίνι (1960) και τη «Μήδεια» του Κερουμπίνι, αντιστοίχως, σε δύο αλησμόνητες παραστάσεις.
Με τη Μεταπολίτευση, το 1975, δόθηκε η άδεια τόσο στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν όσο και στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, ενώ το 1980 το Αμφι-Θέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου έκανε την εμφάνισή του στο αρχαίο θέατρο, όπως και ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου. Το 1982 ο σερ Πίτερ Χολ ήταν ο πρώτος ξένος σκηνοθέτης που πάτησε το πόδι του στην Επίδαυρο – με την «Ορέστεια» του Αισχύλου.
Ραντεβού λοιπόν, όπως πάντα, στο αρχαίο θέατρο του Πολυκλείτου, έναν χρόνο πριν απ’ τα 70α γενέθλια του Φεστιβάλ!