Η Amazon, ο δεύτερος μεγαλύτερος εργοδότης στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τη Walmart, ετοιμάζεται να αλλάξει ριζικά το μέλλον της εργασίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσίευσε η New York Times, ο αμερικανικός κολοσσός του ηλεκτρονικού εμπορίου σχεδιάζει να αντικαταστήσει περισσότερους από 600.000 εργαζόμενους με ρομπότ μέχρι το 2033, στο πλαίσιο μιας επιθετικής στρατηγικής πλήρους αυτοματοποίησης της παραγωγής και των logistics του. Παράλληλα, η εταιρεία φιλοδοξεί να διπλασιάσει τον όγκο των πωλήσεών της μέσα στην ίδια δεκαετία.
Από το 2019, το ανθρώπινο δυναμικό της Amazon έχει τριπλασιαστεί, αγγίζοντας τα 1,2 εκατομμύρια εργαζομένους στις ΗΠΑ. Ωστόσο, η νέα στρατηγική της εταιρείας στοχεύει πλέον στην ανακοπή της αύξησης των προσλήψεων, χωρίς να περιοριστεί η παραγωγική δυναμική. Σύμφωνα με το εσωτερικό της σχέδιο, η αυτοματοποίηση θα επιτρέψει στην Amazon να αποφύγει την πρόσληψη 160.000 νέων υπαλλήλων έως το 2027, εξοικονομώντας περίπου 30 σεντς ανά προϊόν που συλλέγεται, συσκευάζεται και αποστέλλεται στους πελάτες.
Πίσω από τη φιλόδοξη αυτή μετάβαση βρίσκεται η πίστη της διοίκησης — και ιδίως του διευθύνοντος συμβούλου Άντι Τζάσι — ότι η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική είναι πλέον αρκετά ώριμες ώστε να αντικαταστήσουν μαζικά ανθρώπινες εργασίες. Ο στόχος είναι σαφής: έως το 2033, η Amazon επιδιώκει να έχει αυτοματοποιήσει το 75% των λειτουργιών της, μετατρέποντας τα αμερικανικά κέντρα διανομής σε αποθήκες χωρίς ανθρώπους.
Έξι ρόλοι για τα ρομπότ και ένα «νέο λεξιλόγιο»
Η Amazon έχει ήδη μακρά εμπειρία στην αυτοματοποίηση. Από την εξαγορά της ρομποτικής εταιρείας Kiva Systems το 2012, έχει αναπτύξει δικά της μοντέλα ρομπότ, χωρίζοντάς τα σε έξι κατηγορίες: μεταφορά, χειρισμός, ταξινόμηση, αποθήκευση, αναγνώριση και συσκευασία. Η επόμενη γενιά μηχανών αναμένεται να ενσωματώνει συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης για αυτόνομη λήψη αποφάσεων και ανίχνευση λαθών σε πραγματικό χρόνο.
Ωστόσο, η εταιρεία γνωρίζει ότι η κοινωνική αποδοχή αυτού του σχεδίου δεν είναι δεδομένη. Η αντικατάσταση εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας ενδέχεται να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Για τον λόγο αυτό, η Amazon επιχειρεί έναν «επικοινωνιακό εξωραϊσμό»: εσωτερικά έγγραφα συνιστούν στους διευθυντές να αποφεύγουν λέξεις όπως «ρομπότ» ή «αυτοματοποίηση», προτείνοντας αντί αυτών τους όρους «προηγμένη τεχνολογία» και «cobots» (από το coworkers, δηλαδή «συνεργάτες»).
Παράλληλα, η εταιρεία επιδιώκει να ενισχύσει το κοινωνικό της προφίλ μέσα από προγράμματα εταιρικής ευθύνης, όπως η συμμετοχή σε φιλανθρωπικές δράσεις και κοινοτικές εκδηλώσεις — μεταξύ αυτών, και η συνεργασία με το πρόγραμμα Toys for Tots του Σώματος Πεζοναυτών των ΗΠΑ για τη διανομή παιχνιδιών σε παιδιά από ευάλωτες οικογένειες.
Η Amazon υποστηρίζει ότι οι πληροφορίες που διέρρευσαν δεν αντικατοπτρίζουν τη συνολική στρατηγική προσλήψεων. Πράγματι, η εταιρεία ανακοίνωσε ότι θα προσλάβει 250.000 εποχικούς εργαζομένους για την εορταστική περίοδο, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζει πόσοι από αυτούς θα παραμείνουν με μόνιμη σύμβαση.
Ακόμη κι έτσι, οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι η κλίμακα της αυτοματοποίησης που σχεδιάζει η Amazon θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας. Ο νομπελίστας οικονομολόγος Ντάρον Ατσεμόγλου δήλωσε χαρακτηριστικά πως «κανείς δεν έχει μεγαλύτερο κίνητρο από την Amazon να αντικαταστήσει τους ανθρώπους με μηχανές» και προειδοποίησε ότι «όταν επιτευχθεί η βέλτιστη αποδοτικότητα, η Amazon θα περάσει από δημιουργός θέσεων εργασίας σε καταστροφέα εργασίας».
Η αυτοματοποίηση ως νέα «νόρμα»
Το φαινόμενο, ωστόσο, δεν περιορίζεται στην Amazon. Ολόκληρη η βιομηχανία της τεχνολογίας βαδίζει προς την ίδια κατεύθυνση. Η Microsoft ανέφερε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη παρήγαγε ήδη το 35% του νέου κώδικά της, εξοικονομώντας 500 εκατομμύρια δολάρια στα τηλεφωνικά της κέντρα. Η Ford εκτιμά ότι η ΙΑ θα «αντικαταστήσει τη μισή λευκοστώμη εργατική δύναμη» στις ΗΠΑ, ενώ η JP Morgan Chase προβλέπει μείωση κατά 10% των θέσεων στο τμήμα επιχειρησιακών λειτουργιών λόγω αυτοματοποίησης.
Ακόμη πιο δραματική είναι η πρόβλεψη του Ντάριο Αμοντέι, επικεφαλής της Anthropic, ο οποίος θεωρεί ότι έως και το 20% των αμερικανικών θέσεων εργασίας θα μπορούσε να εξαφανιστεί μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
Το μέλλον της εργασίας σε σταυροδρόμι
Η Amazon δηλώνει ότι η τεχνολογία της θα κάνει τις δουλειές «πιο ασφαλείς και πιο αποδοτικές». Όμως, πίσω από τη λάμψη των ρομπότ και των αλγορίθμων, διαφαίνεται μια βαθύτερη κοινωνική μετάβαση: αυτή από την εποχή του ανθρώπινου μόχθου στην εποχή των μηχανικών «συνεργατών».
Το ερώτημα που παραμένει ανοιχτό είναι εάν οι άνθρωποι θα μπορέσουν να βρουν τη θέση τους σε αυτό το νέο οικοσύστημα παραγωγής ή αν, τελικά, το μέλλον που υπόσχεται η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι ένα μέλλον χωρίς εργασία.