Ποιος θα κερδίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία; Το ερώτημα είναι απολύτως εύλογο και αναγκαίο μετά από 44 μήνες άγριων μαχών, πάνω από ένα εκατομμύριο νεκρούς και τραυματίες και από τις δύο πλευρές και περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού της χώρας να είναι πρόσφυγες.
Κανείς, είναι η απάντηση – τουλάχιστον με βάση τους στόχους που έχουν θέσει με όσα έχουν πει ο Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Ο πρώτος, συγκεκριμένα, όταν εξαπέλυε την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», όπως ονόμασε την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου 2022, φάνηκε να επιδιώκει ένα «μπίτζκριγκ» με στόχο την ταχεία συνθηκολόγηση του Κιέβου, την ανατροπή του καθεστώτος και την εγκαθίδρυση ενός άλλου, φιλικού προς τη Μόσχα. Είναι φανερό, από τον πρώτο κιόλας καιρό, ότι σε αυτό απέτυχε.
Αποναζιστικοποίηση
Στις κατά καιρούς δηλώσεις του, επίσης, ο πρόεδρος της Ρωσίας δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας, τη μετατροπή της σε ουδέτερη και αποστρατιωτικοποιημένη χώρα και τη μη ένταξή της στο ΝΑΤΟ.
Κι εδώ, όμως, όλα δείχνουν ότι και πάλι θα αποτύχει. Άλλωστε, ακόμη κι αν επισήμως η χώρα δεν ενταχθεί στη Συμμαχία μετά το τέλος του πολέμου, οι δεσμοί που θα έχει δημιουργήσει με τα περισσότερα κράτη της θα την καθιστούν ουσιαστικά μέλος του – αφήστε που, στο μεταξύ, έχουν ενταχθεί και οι μέχρι πριν δύο χρόνια «ουδέτερες» Φινλανδία και Σουηδία.
Όσο για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα, είναι φανερό ότι με τον ρυθμό που πηγαίνει και παρά τα εδαφικά κέρδη που έχει, ο ρωσικός στρατός θα χρειαστεί να θυσιάσει εκατοντάδες χιλιάδες ακόμη προκειμένου να κατακτήσει πλήρως – εάν το καταφέρει… – τις τέσσερις περιφέρειες που ο Πούτιν έχει (προκαταβολικά) προσαρτήσει στη Ρωσική Ομοσπονδία: Νόνετσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα.
Σε δεινή θέση ο Ζελένσκι
Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, θα πρέπει λογικά να έχει συνειδητοποιήσει πλήρως ότι είναι ο αδύναμος σε αυτή τη σύγκρουση. Οι δε στρατηγοί του είναι βέβαιο πως του έχουν ξεκαθαρίσει ότι σε καμία περίπτωση δεν είναι σε θέση να ανακτήσει τα εδάφη που έχει ήδη καταλάβει η Ρωσία – ακόμη κι αν επιστρατεύσει και θυσιάσει όλους όσοι μπορούν να κρατούν όπλο.
Αυτό θα μπορούσε να συμβεί μόνο σε μία περίπτωση: Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες ή η Ευρώπη με τη στήριξή τους, κήρυτταν τον πόλεμο στον Πούτιν και έστελναν μαζικά στρατό, τανκς, αεροπλάνα και πυραύλους στην πρώτη γραμμή. Μόνο που αυτό το σενάριο, με βάση τα σημερινά δεδομένα, είναι μάλλον απίθανο, όσο και να λένε οι ηγέτες της ΕΕ ότι ετοιμάζονται για πόλεμο.
Το πάγωμα του πολέμου
Τα παραπάνω σημαίνουν, πρακτικά, ότι το «πάγωμα» του πολέμου στη σημερινή γραμμή η οποία χωρίζει τα δύο στρατόπεδα φαντάζει λογική, στρατιωτικά και πολιτικά. Έστω κι αν αυτό σημαίνει πως η ρωσική σημαία θα συνεχίσει ντε φάκτο να κυματίζει στο ένα πέμπτο περίπου του εδάφους της ενιαίας (πριν το 2014) Ουκρανίας, σε μια έκταση δηλαδή που είναι σχεδόν δυόμιση φορές μεγαλύτερη σε σύγκριση με εκείνη πριν την 24η Φεβρουαρίου 2022.
Ικανότητα προσαρμογής
Αυτό ακριβώς προτείνει ο Τραμπ, ο οποίος έχει αποδείξει μεγάλη ικανότητα προσαρμογής στα δεδομένα. Το κάνει δε έχοντας επίγνωση του γεγονότος ότι οι ΗΠΑ είναι ήδη κερδισμένες σε πολλά επίπεδα από αυτόν τον πόλεμο: Έχουν στριμώξει τον Πούτιν, έχουν «κλειδώσει» την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της Ουκρανίας, έχουν υποκαταστήσει το ρωσικό αέριο στην αγορά της Ευρώπης, έχουν αναγκάσει τους εταίρους τους στο ΝΑΤΟ (κυρίως κράτη της ΕΕ) να αυξήσουν τους στρατιωτικούς τους προϋπολογισμούς στο 5% του ΑΕΠ τους και να αγοράζουν μαζικά όπλα από τις αμερικανικές βιομηχανίες και πολλά ακόμη.
Το παίρνει απόφαση και η Ευρώπη;
Όσο για τους Ευρωπαίους, η αλήθεια είναι πως μέχρι στιγμής έδειχναν να αντιτίθενται σθεναρά σε αυτό το ενδεχόμενο, με το (εύλογο, με βάση το τυπικά ισχύον διεθνές δίκαιο) επιχείρημα πως «τα σύνορα δεν μπορούν να αλλάζουν βίαια» και ότι δεν μπορεί να αναγνωριστεί η κυριαρχία της Ρωσίας σε έδαφος της Ουκρανίας ούτε επισήμως ούτε εμμέσως.
Υιοθετώντας, ωστόσο, την πρόταση Τραμπ – όπως αναφέρεται ρητώς στην κοινή ανακοίνωση που εκδόθηκε σήμερα, με τις υπογραφές της ΕΕ, των ισχυρότερων κρατών της, αλλά και του Ζελένσκι – μοιάζουν να είναι πιο έτοιμοι να αποδεχθούν τα «τετελεσμένα». Κι αυτό διότι, αν και κάνουν λόγο για «αφετηρία των διαπραγματεύσεων», προφανώς γνωρίζουν ότι το Κρεμλίνο δεν πρόκειται να εκχωρήσει στο τραπέζι της διπλωματίας όσα έχει κερδίσει στα πεδία των μαχών. Πολύ περισσότερο που δεν απειλείται να τα χάσει.
Δύσκολα βήματα
Τα επόμενα βήματα φυσικά και δεν θα είναι εύκολα και όλα δείχνουν πως θα καθυστερήσουν. Το αποδεικνύει, εξάλλου, το «βραχυκύκλωμα» που έγινε ήδη στη γραμμή που ενώνει τους υπουργούς Εξωτερικών Ρωσίας και ΗΠΑ, που αναβάλει και την προαναγγελθείσα συνάντηση ανάμεσα σε Τραμπ και Πούτιν στη Βουδαπέστη.
Μάλιστα, ο Σεργκέι Λαβρόφ επανέλαβε – όπως είχε κάνει και σε ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν – πως η χώρα του αντιτίθεται στην πρόταση για εκεχειρία, με το επιχείρημα πως επιδιώκει μια «μακροπρόθεσμη και σταθερή συμφωνία ειρήνης».
«Θέλω επίσημα να επιβεβαιώσω: η Ρωσία δεν έχει αλλάξει τη θέση της σε σχέση με την κατανόηση που υπήρξε κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής στην Αλάσκα. Η κατανόηση αυτή βασίζεται στην επιτευχθείσα τότε συμφωνία, την οποία ο πρόεδρος Τραμπ διατύπωσε πολύ συνοπτικά, όταν είπε ότι χρειάζεται μια μακροπρόθεσμη σταθερή ειρήνη και όχι μια άμεση κατάπαυση του πυρός, η οποία δεν θα οδηγήσει πουθενά» δήλωσε, προσθέτοντας ότι αυτό είπε ακριβώς στον Ρούμπιο κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής τους συνομιλίας.
Πολιτική, η τέχνη του εφικτού
Καθώς δε ο Ζελένσκι θα βρίσκεται την Πέμπτη στις Βρυξέλλες, όπου ο ένας μετά τον άλλο οι ηγέτες της ΕΕ (πλην εξαιρέσεων) θα τον διαβεβαιώνουν εκ νέου πως θα τον στηρίξουν «για όσο χρειαστεί» και με όποιο μέσο χρειαστεί, θα βρει την ευκαιρία να ανακάμψει από τη νέα ψυχρολουσία που δέχθηκε μετά τη συνομιλία του με τον Τραμπ και το τελεσίγραφο που του τέθηκε από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, για εκχώρηση εδαφών.
Τίποτα από τα παραπάνω, ωστόσο, δεν δείχνει ικανό να αντιστρέψει τον ρου των εξελίξεων και να αλλάξει τους συσχετισμούς. Για τους περισσότερους δε από εκείνους οι οποίοι συνεχίζουν να επικαλούνται «αρχές και αξίες» (αν και συνήθως το κάνουν επιλεκτικά), οφείλουν να θυμηθούν ένα άλλο δόγμα που κατά καιρούς έχουν υιοθετήσει: Πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού.
Τόσο απλά.