Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρωπαϊκή Ενωση κλιμακώνουν την οικονομική πίεση προς τη Μόσχα, ανακοινώνοντας νέες κυρώσεις που στοχεύουν στον πυρήνα της ρωσικής οικονομίας, την ενέργεια. Η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να επιβάλει κυρώσεις στους πετρελαϊκούς κολοσσούς Rosneft και Lukoil, σε συντονισμό με τα ευρωπαϊκά μέτρα για τον περιορισμό των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου, σηματοδοτεί μια θεαματική στροφή στη στάση της Ουάσιγκτον απέναντι στον Βλαντίμιρ Πούτιν, που κάνει λόγο για «μη-φιλική ενέργεια» και δηλώνει ότι η Ρωσία δεν θα υποκύψει ποτέ στις πιέσεις από το εξωτερικό. Πρόκειται για την πρώτη φορά από την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο που οι ΗΠΑ προχωρούν σε τόσο εκτεταμένες κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Η κίνηση, που συνοδεύεται από την απειλή δευτερογενών κυρώσεων σε ξένες τράπεζες που συναλλάσσονται με τη Μόσχα, προκάλεσε αμέσως αναταράξεις στις διεθνείς αγορές πετρελαίου, με τις τιμές να εκτοξεύονται πάνω από 5%. Παράλληλα, η ΕΕ ενέκρινε το 19ο πακέτο κυρώσεών της, επεκτείνοντας τα μέτρα στον τομέα του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και περιορίζοντας τις κινήσεις ρώσων διπλωματών.
Ανοιχτό ερώτημα
Ωστόσο, παραμένει ανοιχτό το ερώτημα εάν οι κυρώσεις αυτές μπορούν πράγματι να αλλάξουν τη στάση του Πούτιν ή να επιταχύνουν τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Ειδικοί προειδοποιούν ότι η Ρωσία έχει αποδειχθεί ικανή να παρακάμπτει τέτοιου είδους μέτρα, ενώ η Κίνα και η Ινδία – δύο από τους μεγαλύτερους αγοραστές ρωσικού πετρελαίου – κινούνται επιφυλακτικά. Χθες ο ρώσος πρόεδρος δήλωσε ότι ο ενεργειακός τομέας της Ρωσίας παραμένει ισχυρός, προειδοποιώντας ότι η διατάραξη της ισορροπίας στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας θα μπορούσε να προκαλέσει άνοδο των τιμών, κάτι που θα ήταν δυσάρεστο και για τις ΗΠΑ, ιδίως δεδομένης της εσωτερικής πολιτικής τους ατζέντας. Επισήμανε ότι δεν θα επηρεαστεί σημαντικά η οικονομική ευημερία της Ρωσίας, ενώ όταν ρωτήθηκε για το δημοσίευμα της «Wall Street Journal» σχετικά με πιθανή άρση του περιορισμού στη χρήση πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς βαθιά εντός της ρωσικής επικράτειας, τόνισε «αν τέτοια όπλα χρησιμοποιηθούν για επιθέσεις στο ρωσικό έδαφος, η απάντηση θα είναι πολύ σοβαρή – αν όχι συντριπτική. Ας το σκεφτούν καλά». Από την άλλη, το Κίεβο χαιρετίζει τις νέες κυρώσεις ως «ισχυρό μήνυμα» προς τη Μόσχα.
Στροφή 180 μοιρών
Οπως επισημαίνει το Bloomberg, οι περιορισμοί σηματοδοτούν στροφή 180 μοιρών για τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε μέχρι τώρα αποφύγει την επιβολή σημαντικών κυρώσεων και είχε ανακοινώσει νωρίτερα αυτόν τον μήνα ότι θα συναντούσε τον Πούτιν τις επόμενες εβδομάδες. Πρόκειται επίσης για μια ριζική αλλαγή στη δυτική πολιτική όσον αφορά το ρωσικό πετρέλαιο, καθώς μέχρι πρότινος οι προσπάθειες – όπως το ανώτατο όριο τιμών που επέβαλε η Ομάδα των Επτά (G7) – στόχευαν στο να περιορίσουν τα έσοδα του Κρεμλίνου χωρίς να επηρεάσουν τη ροή του πετρελαίου.
Οι αμερικανικές κυρώσεις ήταν μια επιλογή που είχε εξετάσει και ο πρώην πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, αλλά την είχε απορρίψει από φόβο μήπως προκαλέσει αναστάτωση στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας και αύξηση των τιμών του πετρελαίου. Δεδομένου ότι ο ίδιος ο Τραμπ έχει δώσει προτεραιότητα στη διατήρηση χαμηλών τιμών βενζίνης, η απόφαση αυτή συνιστά ένα μεγάλο ρίσκο και δείχνει ότι η υπομονή του με τον Πούτιν ίσως εξαντλείται.
Οικονομική εξάρτηση
Αναλυτές είναι επιφυλακτικοί στην εκτίμηση του αντίκτυπου των μέτρων και η πραγματική τους επίδραση μένει να αποδειχθεί. Η οικονομική εξάρτηση της Ρωσίας από τις εξαγωγές ενέργειας – που καλύπτουν περίπου το ένα τέταρτο του προϋπολογισμού της – καθιστά τις νέες κυρώσεις δυνητικά κρίσιμες, αλλά η εφαρμογή τους θα καθορίσει τον πραγματικό τους αντίκτυπο. Οπως υπογραμμίζει ο Φεντερίκο Φουμπίνι στην «Corriere della Sera» η εμπειρία από την επιβολή κυρώσεων σε Gazprom Neft και Surtutneftegas στο παρελθόν θα μπορούσε να περιορίσει την αισιοδοξία για το αν οι νέες θα φέρουν αποτέλεσμα. Ωστόσο τώρα διακυβεύεται η προσωπική αξιοπιστία του Τραμπ και η εφαρμογή τους θα είναι αυστηρότερη.
Η Βρετανία επέβαλε επίσης κυρώσεις στη Rosneft και τη Lukoil την περασμένη εβδομάδα, ενώ το 19ο πακέτο κυρώσεων της ΕΕ περιλαμβάνει απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Χθες οι κρατικές πετρελαϊκές εταιρείες της Κίνας ανέστειλαν τις αγορές ρωσικού πετρελαίου που μεταφέρεται διά θαλάσσης και τα διυλιστήρια στην Ινδία, η οποία είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής ρωσικού πετρελαίου, ανακοίνωσαν ότι πρόκειται να μειώσουν δραστικά τις εισαγωγές αργού πετρελαίου από τη Ρωσία. Ετσι πολλοί συνδέουν τον αντίκτυπο πέραν των αντιδράσεων Κίνας και Ινδίας με το αν η Ρωσία βρει εναλλακτικούς αγοραστές, όπως δήλωσε ο Τζοβάνι Σταουνόβο, αναλυτής της UBS.
Η Ρωσία προειδοποίησε εξάλλου για «οδυνηρή απάντηση» σε οποιαδήποτε κίνηση της ΕΕ που θα σήμαινε κατάσχεση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων και ο πρώην πρόεδρος, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, έλεγε με νόημα ότι η Ουάσιγκτον «πάει γυρεύοντας» με τη Μόσχα.