Πώς οδηγηθήκατε στην υποκριτική;
Μεγάλωσα στο σπίτι που είμαστε τώρα στο Νέο Ηράκλειο. Το δωμάτιό μου ήταν ακριβώς πίσω από αυτόν τον τοίχο. Η οικογένειά μου είναι μεσοαστική, ο πατέρας μου είναι δικηγόρος, η μητέρα μου είναι γιατρός. Ο πατέρας μου μεγάλωσε μέχρι τα 18 χρόνια στο Παλαιοχώρι Λέσβου και η μητέρα στην Καλαμάτα. Ηρθαν δηλαδή από την επαρχία στην Αθήνα να σπουδάσουν και κατάφεραν να κάνουν καλές δουλειές. Μας μεγάλωσαν χωρίς να νιώθουμε ότι υπάρχουν δυσκολίες. Την ίδια στιγμή όμως μας εμφύσησαν να έχουμε αγάπη για την απλότητα, τη λιτότητα, όχι σε υπερβολές. Τους ευγνωμονώ γιατί με στήριξαν σε όποια τρέλα και αν τους είπα ότι θέλω να κάνω.
Οπως;
Πέρασα στη Νομική Σχολή, παρακολούθησα ένα εξάμηνο και μετά πήγαινα μόνο στις εξεταστικές. Είχα αρχίσει να φοιτώ και στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών. Οταν τελείωσα, παίρνοντας πτυχίο και από τη Νομική και από τη Δραματική, τους εξέφρασα την επιθυμία μου να πάω στη Ρωσία να σπουδάσω σκηνοθεσία στο Gitis. Με στήριξαν χωρίς δεύτερη σκέψη. Ας είμαστε ειλικρινείς όλα αυτά που περιγράφω τώρα δεν είναι αυτονόητα.
Δεν αντέδρασε δηλαδή ο πατέρας σας όταν κατάλαβε ότι δεν πρόκειται να αναλάβετε το γραφείο του.
Οχι γιατί το ανέλαβε η αδελφή μου, οπότε αυτό βοήθησε λίγο την κατάσταση. Το πιο σημαντικό, όμως, που έπαιξε θεωρώ καταλυτικό ρόλο, είναι ότι και οι δύο γονείς μου εκτιμούν τις τέχνες και βέβαια είναι βαθιά δημοκρατικοί άνθρωποι, ελεύθερα πνεύματα. Σίγουρα η επαγγελματική μου επιλογή δεν τους ενέπνεε κάποια σιγουριά για το μέλλον μου. Είχαν πάντα άγχος. Η μητέρα μου φοβόταν ότι δεν θα μπορώ να ζήσω, να επιβιώσω. Αλλά παρ’ όλα αυτά στέκονταν πάντα δίπλα μου.
Αν δεν μεγαλώνατε σε αυτό το οικονομικά άνετο περιβάλλον θα κάνετε αυτές τις επαγγελματικές επιλογές;
Είναι ένα ερώτημα, όμως πραγματικά δεν ξέρω τι θα μπορούσα να απαντήσω. Εχω γνωρίσει συναδέλφους μου, που δεν είχαν στον ήλιο μοίρα και κατάφεραν να βγάλουν πάρα πολλά λεφτά. Αλλοι δυσκολεύτηκαν. Εκείνο που θέλω να πω είναι ότι σε όλες τις κατηγορίες υπάρχουν διαφορετικές περιπτώσεις. Ανθρωποι δηλαδή με διαφορετικό σημείο εκκίνησης και τελείως άλλες διαδρομές. Το να αποφασίσω να μην ακολουθήσω τα νομικά ως επάγγελμα, ήταν μια μεγάλη απόφαση που εμπεριέχει ρίσκο. Υπήρχαν στιγμές που ευχόμουν να μην είχα αυτή την καβάτζα.
Την επιλογή να ακολουθήσετε τη δουλειά του πατέρα σας εννοείτε. Αλλά γιατί;
Για να μπω full on στη διαδικασία της υποκριτικής και έπειτα της σκηνοθεσίας. Αυτή η ασφάλεια σε κάνει να μπαίνεις με το «μισό πόδι». Οταν όμως πήρα την ευθύνη της επιλογής μου, όταν δηλαδή η απόφασή μου ήταν οριστική, δόθηκα ολοκληρωτικά. Οταν έχεις μεγαλώσει σ’ ένα άνετο οικονομικά περιβάλλον είσαι ένας προνομιούχος άνθρωπος. Κι εγώ είμαι ένας προνομιούχος άνθρωπος. Από τη στιγμή που είχα δίπλα την οικογένειά μου – υλικά και ψυχικά – σε ό,τι αποφάσισα να κάνω στη ζωή μου, είχα ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με ένα άλλο παιδί που δεν είχε αυτή τη δυνατότητα. Πάντα θα ευχαριστώ τους γονείς μου γι’ αυτό το προβάδισμα που μου έδωσαν. Παρ’ όλα αυτά γνωρίζω και άλλους με περισσότερα προνόμια από τα δικά μου που έκαναν άλλες επιλογές στη ζωή τους.
Αρα τι πιστεύετε ότι μας φέρνει κοντά σε αυτό που θέλουμε να κάνουμε; Η επιθυμία μας ή οι δυνατότητες, οι ευκολίες αν θέλετε που έχουμε;
Δεν γίνεται κανείς καλλιτέχνης λόγω των προνομίων που έτυχε να έχει στη ζωή του. Είναι αδύνατον να παράγεις έργο μέσα από ευκολίες. Στο μόνο που μπορεί ίσως να συνδράμουν, είναι να ενισχύσουν τη στιγμή της απόφασης. Η επιλογή μου να φύγω από την Ελλάδα για να σπουδάσω σε μια χώρα που δεν γνώριζα τη γλώσσα, ήταν κάτι τρομακτικό. Είχα άγνοια κινδύνου όταν το έκανα. Αλλά ανήκω σ’ εκείνη την κατηγορία ανθρώπων που αν μου μπει κάτι στο μυαλό μου, μου φαίνεται αυτονόητο ότι θα το κάνω – τουλάχιστον θα το προσπαθήσω. Οπως όταν θέλω να ανεβάσω μια παράσταση. Θα επανέλθω όμως σε αυτό που είπα πριν. Ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικά προβλήματα. Κάποιοι είναι σε προνομιακή θέση, για παράδειγμα, και έχουν κατάθλιψη και αυτό είναι δυσβάσταχτο. Το προνόμιο του ενός, είναι η κατάρα του άλλου. Ο καθένας έχει τον δικό του Γολγοθά, το δικό του ταξίδι. Εγώ ονειρεύτηκα κάτι και το πέτυχα. Οφείλω να είμαι θετικός απέναντι στη ζωή, παρ’ όλα τα προβλήματα που βλέπω γύρω μου, γιατί μου έχει φερθεί καλά.
Παραμένουν ίδιοι οι λόγοι που ακολουθήσατε αυτό το μονοπάτι;
Εμένα στην τέχνη με έφερε το παιχνίδι. Η αφετηρία μου ήταν «να μαζευτούμε να δημιουργήσουμε κάτι όμορφο και να περνάμε τέλεια». Μεγαλώνοντας ήρθα αντιμέτωπος με κοινωνικά ζητήματα. Στο πανεπιστήμιο βρέθηκα σε κάποιες συνελεύσεις των πολιτικών οργανώσεων – σε καμία δεν ανήκα – και φρίκαρα. Ενιωσα ότι δεν μπορώ να προσφέρω μέσα από αυτό το πλαίσιο. Μου έγινε πιο ξεκάθαρο ότι μόνο μέσα από την τέχνη μπορώ να επικοινωνήσω αυτά που θέλω. Στην εφηβεία, όπως οι περισσότεροι, ήθελα να αλλάξω τον κόσμο. Σήμερα δεν ξέρω πώς πρέπει να είναι ο κόσμος, αλλά γνωρίζω ότι με αφορούν ζητήματα που επικοινωνώντας τα μέσα από την τέχνη, μπορούν να ξυπνήσουν την περιέργεια των ανθρώπων. Κάπως έτσι πιστεύω ότι μπορεί να γίνει καλύτερος αυτός ο κόσμος: ψάχνοντας, αναζητώντας ό,τι μπορεί να τον προχωρήσει. Αυτό που με απασχολεί είναι να περνάω καλά στη δουλειά μου και να ζω κάνοντας κάτι που όπως είπα έχει την καταγωγή του στο παιχνίδι.
Δεν σας δυσκόλεψε δηλαδή ποτέ η επιλογή σας;
Η ίδια η δουλειά, ή η τέχνη αν θες που επέλεξα όχι. Υπήρχε μια περίοδος όμως σκοτεινή στη ζωή μου εξαιτίας ενός θανάτου πολύ κοντινού μου προσώπου που δολοφονήθηκε. Βρέθηκα σε μια ακραία κατάσταση που δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα τη βίωνα. Μπήκα σ’ ένα πολύ περίεργο μάτι του κυκλώνα.
Πώς το διαχειριστήκατε;
Ημουν στη Ρωσία τότε για σπουδές. Πέρασα μια περίοδο κατάθλιψης. Νομίζω ότι για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, όχι μόνο δεν είχα γελάσει, αλλά ούτε μπορούσα να ανασάνω σωστά. Θυμάμαι έντονα τη στιγμή που περπατούσα στον δρόμο, χαμογέλασα και αισθάνθηκα ν’ αναπνέω ύστερα από οκτώ μήνες. Ολοι έχουμε έναν σταυρό, τραύματα.
Ησασταν σ’ ένα περιβάλλον που η τέχνη λειτούργησε ενθαρρυντικά για να ανασυνταχθείτε.
Σκέφτηκα πόσο βοήθησε η απόφαση που πήρα όταν το ένστικτό μου με έσπρωξε στο θέατρο και το άκουσα. Δεν το έπνιξα, δεν το αμφισβήτησα. Και επειδή ακολούθησα αυτό που ένιωσα – και εξακολουθώ να το κάνω – νομίζω είναι η μεγαλύτερη σωτηρία της ζωής μου. Για παράδειγμα είχα τη δυνατότητα να εξιστορήσω αυτό που περνούσα σε μια καθηγήτριά μου και μου είπε «θα το κάνεις υλικό σου και θα το εξαγνίσεις».
Το κάνατε;
Βέβαια. Μέσα σε όλη τη δυστυχία που βίωσα άνοιξε ένα κομμάτι μέσα μου που ήταν αχαρτογράφητη περιοχή. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να γίνει κανείς «τρισδιάστατος» άνθρωπος. Οπότε κάτι μεγάλωσε μέσα μου. Μπορεί να μεγάλωσε ο χώρος για πόνο. Το βέβαιο είναι ότι επικοινωνώ μ’ ένα κόσμο και ένα σύμπαν με διαφορετικό τρόπο. Από αυτόν τον πόνο μ’ έσωσε το θέατρο και οι άνθρωποι που μ’ αγαπάνε.
Νιώσατε τυχερός που κάνετε θέατρο;
Τότε όχι δεν μπορούσα να το σκεφτώ. Εστρεψα όλη μου την προσοχή στη δουλειά και δεν σκεφτόμουν αυτό που αντιμετώπιζα. Εχω μια πολύ θερμή σχέση με την οικογένειά μου, τη γυναίκα μου, τους παιδικούς μου φίλους. Αυτή η αγάπη μου απάλυνε τον πόνο. Εχω πάρει και παίρνω πολλή αγάπη στη ζωή μου. Ετσι επουλώνεται το τραύμα – από την αγάπη που εισπράττεις από τους γύρω σου. Φυσικά το τραύμα θα παραμείνει τραύμα για πάντα. Απλά θα είναι όπως μια ρυτίδα στο πρόσωπο που την αγαπάμε, την αποδεχόμαστε, είναι ένα κομμάτι της ζωή μας και πάμε παρακάτω. Το τραύμα αυτό δεν θα είναι μια ανοιχτή πληγή που ματώνει όλη την ώρα και δημιουργεί πόνο. Το βασικό για μένα είναι να μην σε καθηλώσει, να μη σταματήσεις να ζήσεις. Κι εγώ σε εκείνη τη ζόρικη περίοδο με κάποιο τρόπο κατάφερα να παραμείνω λειτουργικός. Από το λειτουργικός άρχισα να γίνομαι και πάλι άνθρωπος με ενσυναίσθηση.