Βιβλία, καφές και τσιγάρο…

Ενα απ’ τα μεγάλα καλά της δουλειάς που κάνουμε είναι η δυνατότητα που σου δίνει να πλησιάσεις και να γνωρίσεις ανθρώπους που οι περισσότεροι βλέπουν από μακριά. Κι αν σταθείς λίγο τυχερός, να καταφέρεις να αποκτήσεις μια σχέση μαζί τους – κοντινή, προσωπική.

Στις αρχές του 1990, πήγα για πρώτη φορά στο σπίτι του Βασίλη Παπαβασιλείου για την πρώτη μας συνέντευξη στο «Βήμα». Αφορμή στάθηκε «Ο Κύων» που ανέβαζε τότε στο Φεστιβάλ Αθηνών. Στις μνήμες μου, μεταξύ άλλων, η «Σπασμένη στάμνα», το «Ζουβέ-Ελβίρα» και η πιο πρόσφατη, τότε, «Αμπιγιέρ». Οσο κι αν θαύμαζα τον σκηνοθέτη και ηθοποιό, δεν ήξερα κι ούτε μπορούσα να φανταστώ το μέγεθος της προσωπικότητάς του ανθρώπου.  Χρόνο με τον χρόνο, συνέντευξη τη συνέντευξη, πέρασαν πάνω από τρεις δεκαετίες που σαν να το είχαμε κανονισμένο, ανανεώναμε το ραντεβού μας, σχολιάζοντας, κάθε φορά αυτή τη συστηματική, ετήσια, επανάληψη της συνάντησής μας. Είχε μια καινούργια παράσταση στα σκαριά. Οι συναντήσεις μας γινόντουσαν συνήθως στο σπίτι του – στο Παγκράτι – και ακολουθούσαν ένα, άτυπο, τελετουργικό. Ανάμεσα σε εκατοντάδες βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες, με μια κούπα καφέ κι ένα τσιγάρο στο χέρι, πιάναμε το νήμα: αφορμή ήταν το έργο, ο συγγραφέας, η εποχή κι από εκεί και πέρα ξεκινούσε να ρέει ένας ποταμός που δεν αργούσε να γίνει χείμαρρος… Εμπειρίες, γνώσεις, σκέψεις, απόψεις, σχόλια, κωμικά περιστατικά, όλα δοσμένα με τον τρόπο του Παπαβασιλείου, του δασκάλου που ήξερε πώς να σε κάνει κοινωνό του. Θέατρο και πολιτική, μνήμες και περιστατικά, άνθρωποι του σήμερα και ιστορικές μορφές, όλοι και όλα μπλέκονταν στη συνέντευξη, που γινόταν συζήτηση και κατέληγε σε κουβέντα μεταξύ μας. Απολαυστικός συνομιλητής, ένα οξύ πνεύμα, με στοιχεία αυτοσαρκασμού και μπόλικο συναίσθημα, ένας καλλιτέχνης που χειριζόταν με σπάνια μαεστρία την ελληνική γλώσσα.  Θυμάμαι με το που μπήκε το 2012 μοιράστηκε μαζί μου τη σκέψη του για τα 30 χρόνια της «Σκηνής». «Πάρε τον Λευτέρη (σ.σ.: Βογιατζής). Μαζί μου, θα δεις, θα θελήσει να κάνουμε κάτι γι’ αυτή την επέτειο». Δεν είχε άδικο. Η ιδέα του έγινε μια κοινή συνέντευξη γεμάτη θέατρο και αναμνήσεις, στο σπίτι του Βογιατζή στα Εξάρχεια («Το Βήμα», 29/4/2012).  Προς τα τέλη του περασμένου Μαρτίου, όταν είχε βγει από το νοσοκομείο μετά την πρώτη περιπέτεια με την υγεία του (και πριν ξαναμπεί), πήγα να τον δω στο σπίτι του. Μου το κανόνισε η Νικολέτα Φιλόσογλου, η πιστή φίλη και συνεργάτις του. Πάντα ανάμεσα στα βιβλία του αλλά αυτή τη φορά με μια βασική διαφορά: χωρίς τσιγάρο και χωρίς καφέ. Μιλήσαμε για πολλά, φυσικά και για θέατρο – ένας Τσέχοφ που δεν έγινε ποτέ, και ο «Ιων» του Ευριπίδη, που ήταν σε προτεραιότητα, η επόμενη παράστααση ίσως.

Κάποιοι αποχωρισμοί είναι πιο δύσκολοι…